تبیین اصطلاح فقهی «قضیه فی واقعه» از منظر قضایای منطقی

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 292

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_FVH-14-42_008

تاریخ نمایه سازی: 12 بهمن 1400

چکیده مقاله:

اصطلاح «قضیه فی واقعه» که در مقام اشاره به احادیث صادر شده پیرامون موضوعی خاص به کار می رود، یکی از عبارات رایج در ادبیات فقه اسلامی است که به رغم تاثیرگذاری بر ابواب گوناگون، تعریفی روشن از آن در کتب فقهی ارائه نشده است. در این بین، وجود کلمه­ «قضیه» در ساختار شکلی این اصطلاح، شاخصی است که بر وجود ارتباط آن با سرفصل قضایا در علم منطق دلالت می کند و به علاوه سابقه ارتباطات بین دو دانش فقه و منطق نیز  بر این مطلب صحه می گذارد. در این مقاله کوشش بر آن است تا بر تناسب قضایای شخصیه با «قضیه فی واقعه» در فقه تاکید گردد و به نظریاتی که آن را قضیه خارجیه محسوب می کنند انتقاداتی وارد شود. تفاوت مهم بین این دو قضیه ناشی از آن است که قضایای خارجیه در علم منطق دارای ارزش برهانی هستند، اما قضایای شخصیه فاقد این خصیصه می باشند. با اتخاذ این دیدگاه، مقاله حاضر در پی فهم  اصطلاح قضیه فی واقعه با کنکاش در ریشه های آن در علم منطق است و در این مسیر به زمینه ها و اقتضائات فقهی که باعث تغییر در ساختار شکلی قضیه شخصیه و تبدیل عنوان آن به «قضیه فی واقعه» شده است، نیز می پردازد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

حبیب اله رحیمی

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

فاطمه طرف

دانشگاه علامه طباطبایی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ­­­­­­­­­­­­­­­ابن سینا، حسین بن عبدالله(۱۴۰۳ق)، اشارات، ج۱، چ۲، تهران: ...
  • (۱۴۰۴ق)، الشفاء، ج۱، قم: انتشارات مکتبه آیت الله العظمی مرعشی;.. ...
  • اسحاق نیا تربتی، محمدرضا(۱۳۶۸)، منطقیات(شرح مبسوط شرح شمسیه)، ج۱، چ۱، ...
  • امیرزاده جیرکلی، منصور(۱۳۸۴)، « قضیه حقیقیه و خارجیه و کاربرد ...
  • تفتازانی، سعدالدین مسعود(۱۳۸۱)، تهذیب المنطق، تهران: مکتبه الاسلامیه.. ...
  • توکلی، احمد و محمدکاظم رحمان­ستایش(۱۳۹۰)، «خطاب­های کلی و آثار آن»، ...
  • حائری یزدی، مهدی(۱۳۶۱)، کاوش­های عقل نظری، چ۲، تهران: امیر کبیر.. ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن(۱۴۱۶ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل ...
  • خوانساری، سید احمد(۱۴۰۵ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج۲، ...
  • خوانساری، محمد(۱۳۷۶)، فرهنگ اصطلاحات منطقی، چ۲، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • خویی، سید ابوالقاسم(۱۴۰۹ق)، کتاب الحج، ج۵، قم: انتشارات مدرسه دارالعلم.. ...
  • (۱۴۱۱ق)،مصباح الفقاهه،ج۲، قم: مکتبه الداوری.. ...
  • زارعی سبزواری، عباسعلی(۱۳۷۳)، شرح منظومه حکیم سبزواری، تهران: انشارات مشکات.. ...
  • زارعی، محمد مهدی(۱۳۸۹)، «الگوهای دینی و سازگاری آن ها با ...
  • سعیدی، گل بابا(۱۳۸۰)، قضایا در منطق ارسطویی و تحول آن ...
  • سلمان­پور، محمد جواد(۱۳۸۲)، «بررسی تطبیقی دیدگاه های نائینی و امام ...
  • سلیمانی امیری، عسکر(۱۳۷۳)، «قضایای حقیقیه، خارجیه، لابتیه»، مجله معرفت، س۳۲، ...
  • سهروردی، شهاب الدین یحیی(۱۳۹۱)، الحکمه الاشراقیه( کتاب حکمه الاشراق)، تحقیق: ...
  • شریفی، عنایت الله(۱۳۷۹)، «فقه و اخلاق»، مجله فلسفه و کلام، ...
  • صلیبا، جمیل(۱۳۸۱)، فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهری صانعی دره بیدی، چ۲، ...
  • طوسی، محمد بن حسن(۱۳۶۳)، الاستبصار، ترجمه حسن موسوی خرسان، چ۴، ...
  • عابدی­شاهرودی، علی(۱۳۸۵)، «فلسفه علم اصول فقه»، مجله پژوهش و حوزه، ...
  • عاملی، زین­الدین علی(شهید ثانی)(بی تا)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع ...
  • عباسیان چالشتری، محمد علی(۱۳۸۰). «مساله معدومات، وجود ذهنی و قضیه­ی ...
  • عباسیان چالشتری، محمد علی(۱۳۸۱)، «یک نظریه درباره­ اسامی خاص- توصیفات ...
  • عرب­صالحی، محمد(۱۳۸۹)، «تاریخ­مندی شریعت: بدعت یا نوآوری»، کتاب نقد، س۱۲، ...
  • فخر رازی، محمد بن عمر(۱۳۸۱)، منطق الملخص، به تحقیق احمد ...
  • فلاحی، اسدالله(۱۳۸۹)، «قضایای حقیقیه و خارجیه نزد خونجی»، مجله فلسفه، ...
  • (۱۳۸۶)، «صورت­بندی جدیدی از قضایای حقیقیه و خارجیه»، مجله آینه ...
  • قائمی­نیا، علی­رضا(۱۳۷۴)، «قضیه­ لابتیه، مجله معرفت، س۴، ش۱۲.. ...
  • قوام صفری، مهدی(۱۳۷۰)، «ارزیابی تجربه در برهان»، پژوهش­های فلسفی، س۳۴، ...
  • کرجی، علی(۱۳۸۰)، «قضیه فی واقعه»، مجله­ فقه، س۸، ش۲۷و۲۸.. ...
  • گودمن، نلسون(۱۳۹۰)، «بررسی قضایای حقیقه منطق دانان مسلمان و ...
  • محمدزاده، رضا و احمد عابدی(۱۳۸۸)، «دوگانه­ حقیقیه، خارجیه و نقش ...
  • مرادی افوسی(۱۳۸۰)، معرفت شناسی قضایای حقیقیه و خارجیه، چ۱، تهران: ...
  • مشایی، محمدرضا(۱۳۸۶)، «بحث تحلیلی درباره­ شناخت قضیه و برخی مطالب ...
  • مطهری، مرتضی(۱۳۶۶)، شرح مبسوط منظومه، ج۱و۲، چ۴، تهران: انتشارات حکمت.. ...
  • مظفر، محمد(۱۳۶۶)، المنطق، چ۴، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.. ...
  • مکی، شمس­الدین محمد(شهید اول)(۱۴۱۹ق)، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، قم: ...
  • ملایری، موسی(۱۳۸۵)، «تطبیقی پیرامون قضایای کلی و جزئی در منطق ...
  • ملکیان، مصطفی(۱۳۸۴)،«مباحث الفاظ اصول فقه در میان دانش­های زبانی:تبارشناسی مباحث ...
  • موحد، ضیاء(۱۳۷۴)، واژه نامه توصیفی منطق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • نائینی، محمدحسین(۱۴۱۲ق)، فوائد الاصول، تقریرات محمد علی کاظمی خراسانی، قم: ...
  • نراقی، احمد بن محمد مهدی(۱۴۱۵ق)، مستند الشیعه، ج۱۷، قم: موسسه ...
  • نراقی، احمد بن محمد مهدی(۱۴۱۷ق)، عوائد الایام، قم: مرکز النشر ...
  • وکیل آباد، فرج بهزاد(۱۳۸۸)، «حکم حکومتی و مبانی استنباط آن»، ...
  • نمایش کامل مراجع