ارزیابی انتقادی دیدگاه شحرور درباره گستره دین

یکی از مسائل مهم در حوزه کلام و فلسفه دین، مسئله گستره دین است. پژوهش حاضر با تحلیل و تبیین زبان و منطق ویژه محمد شحرور در بحث گستره دین، دیدگاه او را در این باره به شیوه توصیفی – تحلیلی و با رویکردی انتقادی بررسی کرده است. بر اساس دیدگاه شحرور، دین گستره ای وسیع به پهنه تاریخ بشر دارد که می توان آن را اسلام نام نهاد. حضرت محمد صلی الله علیه و آله خاتم رسولان است و دین او جامع و جاودان است. به صورت کلی از منظر شحرور می توان دین را دارای دو بخش «هست و نیست ها» و «باید و نبایدها» دانست. این گستره وسیع، محتوای نبوت و رسالت حضرت محمد صلی الله علیه و آله را تشکیل می دهد. از دیدگاه شحرور آیات مربوط به بخش اول در طول تاریخ و بر اساس قاعده «ثبات نص و حرکت محتوا» با پیشرفت علوم تاویل و فهم می شود و به اصطلاح، نبوت به گستردگی تاریخ بشر امتداد دارد. آیات بخش دوم نیز بر اساس اقتضائات زمانه اجتهادپذیرند. از منظری دیگر، شحرور، حوزه سنت را به معنایی ویژه و بسیار محدود در نظر گرفته است. مبانی تصوری و تصدیقی دیدگاه شحرور درباره گستره دین با اشکال های جدی روبروست و این دیدگاه پذیرفتنی نیست.