تلفیق RS و GIS و مدل MIKE۱۱ برای شبیهسازی هیدرودینامیکی سیلاب رودخانهای مطالعه موردی رودخانه جاجرود

یکی از روشهای مدیریتی مواجهه با سیل، پهنه بندی سیل میباشد، نقشههای پهنهبندی سیل، اطلاعات ارزشمندی را در مورد طبیعت سیلابها، اثرات آن بر اراضی دشت سیلابها و تعیین حریم رودخانه ارایه میدهد، در نتیجه امکان ارسال هشدارهای مناسب در مواقع خطر سیل و تسهیل عملیات امداد و نجات فراهم میشود، در پهنهبندی سیل بهمنظور کنترل سیلاب در کاربری و توسعه اراضی، مناطق سیلخیز به قسمتهایی با خطرپذیریهای متفاوت تقسیم میشوند، پهنهبندیها برای مشخص شدن میزان خطرپذیری به سیلاب برای استفادهکنندگان محتمل، شناسایی نواحی برای بیمه خسارات سیل و ایجاد محدودیتهای اجباری کاربری در مناطق خطرپذیر میباشد و بایستی قدرت لازم برای اعمال محدودیتهای ناشی از آن وجود داشته باشد، با تعیین مناطقی که ریسک بالایی در سیلخیزی دارند میتوان از توسعه در این مناطق جلوگیری کرد یا در صورت نیاز به توسعه در این مناطق، از ابتدا راهکارهای مدیریتی برای ساخت و ساز در این بخشها لحاظ شود. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهوارهای متوسط بارش حوضه رودک محاسبه گردیده و مقایسهای نیز بین متوسط بارش اندازه گیری شده از ایستگاههای باران سنجی حوضه رودک و مقدار متوسط بارش محاسبه شده از طریق سنجش از راه دور و با استفاده از GIS انجام شده است. محاسبات انجام شده بر روی حوضه مورد نظر در سه بازه زمانی ۲۲ الی ۲۳ فروردین ۹۴ ، ۲۱ الی ۲۳ فروردین ۹۵ و ۵ الی ۶ دیماه ۹۵ انجام گردید. در روزهای مذکور سیلابهایی در حوضه مذکور رخ داده شده است. سپس با استفاده از نرم افزار HEC-HMS از بارش یک بازه زمانی ، رواناب را استخراج شده است و ضرایب مدل بارش رواناب در نرم افزار HEC-HMS کالیبره گردید بنحویکه هیدروگراف محاسباتی با هیدروگراف مشاهداتی منطبق شد سپس بوسیله نرم افزار Mike۱۱ نسبت به مدلسازی هیدرودینامیکی رواناب حاصله از بارش در منطقه مورد نظر) هیدروگراف خروجی نرم افزار HEC-HMS و مقاطع عرضی خروجی از نقشه توپوگرافی در نرم افزار GIS ( در یک بازههای زمانی ) ۲۳ فروردین ۹۴ ( اقدام گردید و در نهایت با استفاده از HEC-RAS پهنه بندی سیلاب صورت پذیرفت و پس از انتقال به محیط GIS نقشه پهنه بندی سیلاب ۲۳ فرودین ۹۴ حاصل گردید.
در پایان نتایج به دست آمده از HEC-HMS و MIKE۱۱ مقایسه گردید و نقشه پهنه بندی سیلاب ۵۰ ، ۱۰۰ و ۲۰۰ ساله را با استفاده از HEC-HMS ارائه گردید.
نتایج به دست آمده از سنجش از راه دور با میزان بارش ثبت شده نزدیک و قابل قبول میباشد. مدلسازی رواناب حاصل از مدل بارش به رواناب HEC-HMS بسیار نزدیک به سیلاب مشاهداتی مورخ ۲۲ الی ۲۳ فروردین ۹۵ به دست آمده است. میزان دبی اندازه گیری شده مورخ ۲۳ / ۰۱ / ۹۴ نزدیک به سیلاب ۱۰۰ ساله میباشد. پهنه بندی سیلاب انجام شده نشان دهنده این میباشد که سیلاب قسمتهایی از جاده کنار رودخانه را در بر گرفته است که باعث احتمال خسارات میشود. همچنین وجود هتل چند طبقه در مجاورت ایستگاه هیدرومتری رودک در صورت اتفاق افتادن امکان خطرات مالی و جانی بسیار زیادی وجود دارد. پروفیل طولی سطح نرمال آب رودخانه جاجرود در زمان رخداد وقوع سیلاب در دو نرم افزار Mike۱۱ و HEC-RAS بسیار به هم نزدیک میباشد