بررسی حاصلخیزی خاک در تناوب های زراعی دوگانه گندم تحت شرایط مقادیر متفاوت نیتروژن و برگشت بقایا

چکیده به منظور بررسی اثر تناوب های زراعی دوگانه گندم، نیتروژن مصرفی و برگشت بقایا بر حاصلخیزی خاک در شرایط اقلیم سرد خراسان، آزمایشی در طی دو سال زراعی ۸۷-۱۳۸۵ انجام شد. این آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تناوب زراعی به عنوان عامل اصلی شامل پنج سطح (۱- گندم_گندم ۲- سیب زمینی_گندم ۳- ذرت سیلویی_گندم ۴- شبدر برسیم_گندم ۵- چغندرقند_گندم) و کود نیتروژنه برای تمامی گیاهان پیش کاشت گندم به عنوان عامل فرعی با چهار سطح (۱- بدون مصرف کود ۲- مصرف کود ۵۰ درصد کمتر از میزان توصیه ۳- مصرف کود به میزان توصیه کودی ۴- مصرف کود ۵۰ درصد بیشتر از میزان توصیه) و برگشت بقایای محصول پیش کاشت گندم به خاک نیز به عنوان عامل فرعی فرعی با دو سطح ( ۱- بدون برگشت بقایای گیاهی، ۲- برگشت ۵۰ درصد بقایای بجا مانده از محصول پیش کاشت) در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که میزان نیتروژن خاک در طول آزمایش تحت تاثیر تناوب زراعی، مقدار نیتروژن مصرفی و برگشت بقایای محصول قرار نگرفت. نوع محصول پیش کاشت گندم تاثیر معنی داری بر میزان فسفر قابل استفاده خاک در عمق ۳۰-۰ سانتی متری داشت، در حالی که فسفر قابل استفاده خاک تحت تاثیر میزان مصرف کود نیتروژنه در گیاه پیش کاشت قرار نگرفت. نتایج آزمایش نشان داد که نوع گیاه پیش کاشت تاثیر معنی داری بر میزان پتاسیم باقی مانده در خاک به ترتیب پس از برداشت شبدر و گندم مشاهده شدند. در پایان سال دوم آزمایش اثر متقابل تناوب زراعی و برگشت بقایا بر میزان کربن آلی خاک در عمق ۶۰-۳۰ سانتی متری خاک معنی دار بود، در حالی که در سال اول آزمایش نوع محصول پیش کاشت و میزان مصرف نیتروژن بر کربن آلی خاک تاثیر معنی داری نداشت. واژه های کلیدی: تناوب زراعی، فسفر، کربن آلی، گندم، نیتروژن