تاثیر سازندهای زمین شناسی بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان دشت شوقان (خراسان شمالی)

دشت شوقان یکی از زیرحوضه های کویر مرکزی در استان خراسان شمالی با آب و هوای خشک و نیمه خشک است. کیفیت آب زیرزمینی آبخوان شوقان بجز در مناطق خاوری بسیار نامطلوب و حتی برای کشاورزی نیز نامناسب است. از مهم ترین عوامل کاهش دهنده کیفیت آب زیرزمینی این آبخوان ترکیب سنگی منطقه است که بیشتر از سنگ های رسوبی و بویژه تبخیری ها را دربر می گیرد. به منظور بررسی اثرات سنگ شناسی حوضه بر کیفیت آب آبخوان، ۳۱ نمونه آب از بخش های مختلف آبخوان شوقان در سال ۱۳۸۸ برداشت و پس از اندازه گیری اسیدیته، هدایت الکتریکی و یون های اصلی، نقشه های پراکندگی یون های اصلی رسم و بررسی های مجدد زمین شناسی صحرایی در منطقه انجام شد. نقشه های پراکندگی یونی به خوبی تاثیر سازندها را بر آبخوان نشان می دهند. مطالعه دقیق و گسترده نمودارهای ترکیبی یون ها و محاسبه شاخص اشباع کانی های ژیپس، هالیت، کلسیت و دولومیت، انحلال این کانی ها و همچنین هوازدگی کانی های سیلیکاتی را در منطقه اثبات می کنند. با توجه به بررسی تبادلات یونی انجام شده به دلیل غلظت های بالای سدیم در آب های منطقه (که افزون بر انحلال هالیت از هوازدگی کانی های سیلیکاتی نیز به دست آمده اند)، تبادلات یونی وارون در منطقه رخ می دهد.