اثر تناوب زراعی در کنترل علف هرز جودره در مزارع گندم استان فارس

چکیده علف هرز جودره Koch. .Hordeum spontaneum C طی چهار دهه اخیر، سطح وسیعی از مزارع گندم استان فارس را آلوده کرده است. آلودگی در برخی از بخش های جنوبی و مرکزی به قدری است که امکان کاشت گندم میسر نیست. استفاده از روش های زراعی به ویژه تناوب در کنترل آن حائز اهمیت بسیار است. این آزمایش به منظور ارزیابی اثر تناوب زراعی در کنترل جودره با هشت تیمار و چهار تکرار طی چهار سال زراعی (۸۲- ۸۱ تا ۸۵- ۸۴) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سایت ویژه تحقیقات علف های هرز ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان فارس به اجرا در آمد. تیمارها عبارت بود از : ۱) کاشت پی در پی گندم. ۲) گندم آیش ذرت (بدون علفکش ) گندم. ۳) گندم آیش ذرت (با آترازین ولاسو) گندم. ۴) گندم آیش چغندر قند (بدون علفکش) گندم. ۵) گندم آیش چغندر قند (با علفکش) گندم. ۶) گندم آیش آفتابگردان (بدون علفکش) گندم. ۷ ) گندم آیش آفتابگردان (با ترفلان) گندم. ۸) گندم کلزا (باگراس کش) کلزا (باگراس کش) گندم. مقایسه تراکم بانک بذر در سال چهارم نسبت به سال اول نشان داد که در تیمار ۱ (کاشت پی در پی گندم) بذور جودره دارای روند افزایشی بود. تیمارهای۴ ،۳ ،۶ ،۲ ، ۵ به ترتیب دارای حداقل تراکم بانک بذر در سال آخر بودند. تجزیه واریانس فاکتورهای اندازه گیری شامل عملکرد و ارتفاع گندم، ارزیابی نظری و تعداد بوته جودره نشان داد که تیمار ۱ دارای اختلاف معنی دار آماری با کلیه تیمارهای تناوبی بجز تیمار ۸ است. تیمار های تناوبی ۴ ، ۷ ، ۳ ، ۶ ، ۲ و ۵ در گروه برتر و پس از آنها به ترتیب تیمار های ۸ و ۱ قرار گرفتند. درمجموع، تیمارهای تناوبی حاوی چغندر قند، آفتابگردان و ذرت به ترتیب بهترین تاثیر را در کاهش تراکم بانک بذر و بوته های جودره در مزرعه داشته است. نتیجه داده های حاصل از عملکرد نشان داد که علف کش هایی که دارای اثر ابقایی در خاک هستند مانند آترازین ولاسو (آلاکلر) مصرفی در ذرت و یا تریفلورالین در آفتابگردان بر روی عملکرد گندم سال چهارم تاثیر منفی داشته اند در حالیکه علف کش های مصرفی در چغندر قند بدون اثر ابقایی در خاک تاثیر روی عملکرد گندم نداشته است. واژه های کلیدی: آفتابگردان، چغندرقند، ذرت، کلزا، تناوب، علف هرز، گندم