تحلیل سرعت روایت در منظومه مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی

مجنون و لیلی دهلوی از جمله منظومه­هایی است که به اقتفای لیلی و مجنون نظامی سروده شده است. بن­مایه­های هسته­ای این اثر تفاوت­هایی با روایت لیلی و مجنون نظامی دارد که نشان از آن دارد دهلوی به روایت نظامی کاملا وفادار نبوده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی سرعت روایت در این منظومه پرداخته است. شیوه انجام پژوهش بر اساس الگویی است که با نقد آرای ژنت در یکی از مقالات پژوهشی با تکیه بر متون منظوم داستانی کلاسیک ارائه شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که بن­مایه­های هسته­ای روایت دهلوی در مقایسه با روایت نظامی کمتر است. بیشتر بن­مایه­های هسته­ای منظومه با سرعت روایتی بالا گزارش می­شوند و تنها سه بن­مایه هسته­ای با سرعت روایتی کند گزارش می­شوند که در این سه بن­مایه، شخصیت­پردازی و تناسب محیط، زمان و... با شخصیت مجنون پردازش شده است. گرانیگاه بارغنایی متن نیز همین سه بن­مایه هستند. این سه بن­مایه در ارتباط با هم هستند به گونه­ای که اولی، دومی را در پی دارد و دومی، منتج به سومی می­شود. گویی هدف دهلوی در اصل، پردازش این سه بن­مایه در اثر خود بوده است و سایر بن­مایه­ها بر حسب ضرورت و برای رعایت پیرنگ علی-معلولی داستان ذکر شده­اند.