کاربرد شبکه عصبی نگاشت خود سامانده برای پهنه بندی رقومی زمین ساختی:راهکاری جدید برای پهنه بندی زمین ساختی ایران
محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 19، شماره: 75
سال انتشار: 1389
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 194
فایل این مقاله در 8 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_GSJ-19-75_011
تاریخ نمایه سازی: 18 بهمن 1400
چکیده مقاله:
یکی از اساسی ترین مباحث در علوم زمین، تهیه و رسم نقشه های مختلف پهنه بندی زمین ساختی است. روش های مرسوم و متداول در پهنه بندی زمین ساختی نه تنها با قضاوت های ذهنی همراه است، بلکه تفسیر حجم بالای داده ها مشکل و در عمل خارج از توانایی بشر است. برای پرهیز از این نواقص و اشکال ها، روش های علمی رقومی استخراج اطلاعات از داده ها (data mining) می تواند به عنوان ابزاری مفید و موثر برای تهیه و رسم نقشه های رقومی جدید در علوم زمین مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله، شبکه عصبی نگاشت خودسامانده (self-organizing map) که یکی از روش های متداول استخراج اطلاعات از داده ها است، برای پهنه بندی رقومی زمین ساختی ایران زمین به کار گرفته شده است. SOM نوعی شبکه عصبی مصنوعی غیرنظارتی (unsupervised artificial neural network) است که برای الگوشناسی (pattern recognition) و خوشه بندی (clustering) داده های چند بعدی به کار می رود. تجسم visualization)) داده های چند بعدی در پدیده نگاشت (feature map) دوبعدی با حفظ توپولوژی (مکان شناسی) (topological-preserving)، از دیگر ویژگی های بارز کاربرد روش SOM در تهیه نقشه های رقومی است که نمایانگر میزان همگنی و تقارب پهنه های تفکیک شده است. اگر چه نقشه های رقومی که در این پژوهش تهیه شده شباهت های بسیاری با نقشه های سنتی (conventional maps) دارد، لکن نقشه های SOM از توانمندی های بهتری برای تفکیک و تفسیر مناطق مختلف برخوردار هستند. روش جدید افزون بر تفکیک پهنه های زمین ساختی، میزان همگنی هر پهنه را نیز مشخص می نماید. مناطق با تاریخچه تحولات زمین شناسی مشابه، صرفنظر از موقعیت جغرافیایی شان، در یک پهنه قرار می گیرند. برای مثال نتایج حاصل از این روش حاکی از آن است که پهنه های لوت و گاوخونی اصفهان نسبت به پهنه های مکران و آذربایجان غربی از درجه همگنی بالاتری برخوردارند. مناطق کپه داغ و راندگی زاگرس نیز با وجود واقع شدن در دو منطقه جغرافیایی متفاوت، برای یک پهنه با ویژگی های مشابه منفک شده اند. افزون بر آن، در نقشه رقومی تهیه شده، پهنه مکران از رشته کوه های خاور ایران و پهنه آذربایجان غربی از رشته کوه های البرز تفکیک شده اند. قابل توجه است که نتایج به دست آمده توسط SOM فقط براساس متغیرهای ژئوفیزیکی، زمین شناسی و لرزه خیزی یاد شده است، بنابراین باید در تعیین شباهت و تمایز بین نقشه های رقومی و زمین ساختی رایج دقت لازم به عمل آید.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
احمد زمانی
بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مهناز ندائی
بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :