بررسی سنگ زایی سنگ های فرامافیک – مافیک خاور فریمان، شمال خاوری ایران
محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 18، شماره: 72
سال انتشار: 1388
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 124
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_GSJ-18-72_002
تاریخ نمایه سازی: 18 بهمن 1400
چکیده مقاله:
رخنمون های پراکنده متشکل از سنگ های فرامافیک- مافیک و میان لایه های رسوبی در شمال خط واره فریمان - تربت جام را به طور عمده در مناطق باختر مشهد، خاور فریمان و شمال تربت جام در منطقه آق دربند می توان ملاحظه کرد. مطالعه این سنگ ها در خاور فریمان، شواهد صحرایی، مانند وجود سیماهای بالشی و برشی را ارائه کرد که از ماهیت آتشفشانی تا کم ژرفای این سنگ ها حکایت دارد، ضمن آن که مشاهده انواع بافت های نامتعادل شامل اولیوین ها و پیروکسن های کشیده و توخالی، به صورت بافت پیروکسن اسپینیفکس و بافت اولیوین میکرو اسپینیفکس، به ترتیب در سنگ های مافیک و فرامافیک و همچنین حضور شیشه بر همین اساس توضیح داده می شود. بنابراین ماهیت آتشفشانی تا کم ژرفای این سنگ ها آشکار بوده و با توجه به معیارهای زمین شیمیایی تعریف شده توسط IUGS در خصوص انواع سنگ های آتشفشانی غنی از MgO نمونه های فرامافیک- مافیک خاور فریمان را می توان به ترتیب در ردیف سنگ های کماتئیتی، پیکریتی و بازالتی قرار داد. تفاوت های اساسی دیده شده در زمینه زمین شیمی این سنگ ها مانند نسبت های مختلف بین عناصر ناسازگار نامتحرک و الگوهای متفاوت تغییرات REE و عنکبوتی را نمی توان صرفا بر اساس اختلاف در شرایط و درجه ذوب بخشی یک منبع گوشته ای یکنواخت و یا فرایندهای AFC توضیح داد. بنابراین وجود یک منبع گوشته ای ناهمگن و یا سازوکار ذوب دینامیک را در این زمینه می توان محتمل دانست. علاوه بر ناهمگنی ذکر شده که با انگاره منبع پلوم گوشته ای قابل توجیه است، نسبت های عناصر ناسازگار نامتحرک مانند (Nb/Th)Nدر برابر (Nb/La)N و Nb/Th در برابرZr/Y را که به نسبت های دیده شده در بازالت های مربوط به جایگاه دشت های اقیانوسی(OPB) شباهت دارد و همچنین موقعیت نمونه ها در نمودار نسبت Zr/Y در برابر Nb/Y که بالاتر از خط ∆Nb قرار می گیرند را بر همین اساس یعنی نقش پلوم گوشته ای در سنگ زایی سنگ ها می توان توضیح داد. در اینجا، پیدایش بافت های نامتعادل نیز به فروتافت(Undercooling) ماگماهای فراتافته نشات گرفته از پلوم گوشته ای در حال صعود و نیز رشد سریع بلورها نسبت داده می شود. این استدلال با داده های موجود در خصوص شیمی بلورهای اولیوین مبنی بر میزان بالای oF که تا حداکثر ۰.۹۳ در یک نمونه کماتئیتی بالغ می شود و از وجود مذاب های والد دما بالا و سرشار از MgO حکایت داشته، مطابقت می کند. بر این اساس، مقدار MgO ماگمای والد در حدود % ۷۴/۲۳و دمای آن بین Cº ۱۴۷۰تا Cº ۱۵۳۵برآورد می شود. مقادیر ذکر شده فراتر از حدی است که از یک محیط وابسته به فرورانش و یا حتی مورب عادی انتظار می رود و بیشتر با دمای حاکم بر محیط های مرتبط با نقاط داغ و متاثر از پلوم های گوشته ای شباهت دارد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
غلامعلی معاف پوریان
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه زمین شناسی، تهران، ایران
محمد پور معافی
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه زمین شناسی، تهران، ایران
منصور وثوقی عابدینی
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه زمین شناسی، تهران، ایران
محمد هاشم امامی
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
محمد رضا جان نثاری
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
استفان پارمن
دپارتمان زمین شناسی، دانشگاه دورهام، دورهام، انگلستان
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :