ارزیابی تاثیر پارامترهای اقلیمی بر رفتار گلدهی و عملکرد زعفران(Crocus sativus L.) در استان های خراسان رضوی و جنوبی

به منظور ارزیابی روند عملکرد زعفران و مطالعه رابطه نوسانات عملکرد زعفران با پارامترهای مختلف آب و هوایی پژوهشی در شهرستان های مشهد، تربت حیدریه، کاشمر، بیرجند و قائن طی ۲۰ سال(از سال ۱۳۷۷-۱۳۹۷) طراحی و اجرا شد. بررسی داده های هواشناسی ۲۰ سال گذشته نشان داد که در شهرهای مورد مطالعه به طور میانگین ۳۳ درصد از میزان بارندگی کاسته و ۵/۰ درجه سانتیگراد بر میانگین درجه حرارت افزوده شد. این در حالی است که نتایج حاصل از رگرسیون بین عملکرد و پارامترهای آب و هوایی نشان داد که الگوی افزایش درجه حرارت و کاهش بارندگی در تمامی شهرستان های مورد مطالعه تا حد قابل توجهی با روند کاهش عملکرد زعفران در طی این دوره انطباق داشت. نتایج حاصل از پژوهش همچنین نشان داد که طی ۲۰ سال گذشته از مجموع شهرستان های مورد مطالعه به طور میانگین سالانه ۳/۱۱۲ هکتار به سطح زیر کشت زعفران افزوده شده و در عین حال به طور میانگین ۰۸/۰ کیلوگرم در هکتار از عملکرد زعفران کاسته شده است. کاهش عملکرد زعفران در خراسان رضوی و جنوبی به طور قابل توجهی تحت تاثیر شاخص های آب و هوایی قرار داشت. نتایج نشان داد که درجه حرارت حداکثر و میانگین درجه حرارت اصلی ترین متغیرهای موثر برکاهش عملکرد زعفران بودند به طوریکه در تربت حیدریه متغیر میانگین دما به تنهایی ۴۲ درصد از تغییر پذیری میزان عملکرد را تبیین کرد و در سایر شهرستان های مورد مطالعه متغیر حداکثر دما بین ۲۴ تا ۵۶ درصد از تغییر پذیری عملکرد را پیش بینی کرد. همچنین نتایج حاصل از آنالیز سری زمانی عملکرد زعفران نشان داد که عملکرد زعفران تا سال ۲۰۲۵ در تمامی شهرستان های مورد مطالعه روندی کاهشی و منفی از خود نشان خواهد داد. مشهد با شیبی در حدود ۰۹/۰ کیلوگرم در هکتار و کاشمر با شیبی در حدود ۰۷/۰ کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین روند کاهشی عملکرد تا سال ۲۰۲۵ را نشان دادند