مواجهه فلسفه اسلامی با مسائل جدلی الطرفین

این مقاله پاسخ به این پرسش است که: فلسفه اسلامی در مواجهه با مسائل جدلی الطرفین چه مسیری را در پیش گرفته است؟ اهمیت این پرسش و لزوم پرداختن به آن وقتی آشکارتر می شود که مسائل جدلی الطرفین فلسفی دلیل بر ناتوانی و بی جوازی طبیعت عقل در گذر شناختاری به آن سوی طبیعت گرفته شود. در فلسفه غرب، این دلالت را کانت به انجام رسانید و فروغ دانش مابعدالطبیعه یا فلسفه اولی را به کاستی و خاموشی کشاند. فلسفه اسلامی، به سان همه فلسفه های دیگری که در صدد اکتشاف برابرایستاها یا اعیان فراطبیعی، احکام و آثار آنها بوده اند، با فلسفه ای روبه رو است که بر پایه نظام مندی خود، آنها را از مرتبه شناخت بخشی پایین می آورد. بدین ترتیب، این مقاله با پایه قراردادن موقعیت مسائل جدلی الطرفین در فلسفه نقادی کانت، مواجهه فیلسوفان فلسفه اسلامی را با این قبیل مسائل بازگو می کند تا در نهایت معلوم شود که چرا آنچه بخشی از دلیل کانت بر طرد شناختاری بودن دانش مابعدالطبیعه شد در فلسفه اسلامی چنین نشد: فیلسوفان فلسفه اسلامی، برخلاف کانت، مسائل جدلی الطرفین این دانش را به طبیعت عقل نسبت ندادند.