عوامل جغرافیایی و سیاسی موثر بر مکان گزینی پایتخت ادریسیان در فاس

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 217

فایل این مقاله در 38 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PTE-10-38_001

تاریخ نمایه سازی: 23 بهمن 1400

چکیده مقاله:

فاس یکی از مهمترین، متمایزترین و تاثیرگذارترین پایتخت­ها در گستره­ی تمدن اسلامی در مغرب الاقصی است که توسط ادریس بن ادریس بن عبدالله (۲۱۳-۱۸۷ق./ ۸۲۸-۸۰۳م) در میانه سال های ۱۹۳-۱۹۲ ق. تاسیس گردید. میزان تاثیرگذاری فرهنگی و تمدنی فاس در مغرب الاقصی معلول عواملی چند از جمله مکان­گزینی ژرفنگرانه و دقیق آن می باشد. بر این اساس پژوهش پیش رو به بررسی علل و عوامل جغرافیایی و سیاسی  موثر بر این مکان­گزینی می­پردازد.  پژوهش به این نتیجه دست یافت که عوامل بازدارنده و تهدیدآفرین سیاسی و جغرافیایی در درون و بیرون قلمرو حاکمیتی ادریس دوم او را برآن داشت که پایتخت خود را از شهر تا اندازه­ای دور و غیرراهبردی ولیلی به عنوان مرکز سیاسی بربرهای اوربه در نزدیکی قلمرو امویان اندلس به  نقطه­ای مرکزی در قلب مغرب­الاقصی انتقال دهد. وی در این مکان­گزینی موفق شد علاوه بر فاصله گرفتن از مرکز روسای جاه­طلب قبیله اوربه و استقرار در پایتختی مستقل با ساختارو ماهیتی جدید و نیز مصونیت نسبی در مقابل حملات احتمالی امویان اندلس (۴۲۲ -۱۳۸ ق. / ۷۵۶۱۰۳۱ م)، با استقرار در میانی­ترین نقطه مغرب­الاقصی ضمن رصد مناطق مهم و استراتژیکی مغرب­الاقصی و مغرب­الاوسط و حرکات حکومت­های رقیب بنورستم ( ۱۶۱- ۲۹۶ق./ ۷۷۸- ۹۰۹م)و بنو مدرار(۱۵۵-۳۶۶ق./ ۸۲۳ ۹۷۷ م) ، بر بخش­هایی از اقیانوس­اطلس نیز نظارت داشته باشد. در این مکان­گزینی برخورداری از موقعیت ممتاز تجاری و سوق­الجیشی، موقعیت ممتاز زیست­محیطی و نیز مسائل دفاعی برای دستیابی به پایتختی ماندگار و تاثیرگذار در نظر گرفته شده بود.  

کلیدواژه ها:

Idrisid ، capital ، effective factors in location ، Fes ، al-Maghreb al-Aqsa ، Walilay ، ادریسیان ، پایتخت ، عوامل موثر بر مکان­گزینی ، فاس ، مغرب الاقصی ، ولیلی

نویسندگان

فاطمه جان احمدی

دانشکده علوم انسانی، گروه تاریخ

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ابی زرع، علی بن محمد بن احمد فاسی(۱۹۹۹م)، الانیس ...
  • ابن الوزان الزیاتی، حسن بن محمد(۲۰۰۵م)، وصف افریقیا، قاهره: مکتبه ...
  • ابن حوقل، محمد بن حوقل(۱۹۳۸م)، صوره الارض، بیروت: دار صادر.. ...
  • ابن خرداذبه، عبیدالله بن عبدالله(۱۸۸۹م)، المسالک و ا لممالک، ترجمه ...
  • (۱۹۹۲م)، المسالک و الممالک، بیروت: دارصادر افست لیدن.. ...
  • ابن خطیب، محمد بن عبدالله، خطره الطیف؛ رحلات فی المغرب ...
  • ابن خلدون، عبدالرحمن(۱۳۷۵ش)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، ...
  • (۱۳۶۳)، العبرتاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمدآیتی، [بی جا]، موسسه مطالعات ...
  • (۲۰۰۳م) ، رحله ابن خلدون، بیروت، الموسسه العربیه.. ...
  • ابن رسته، احمد بن عمر (۱۹۲۸م)، الاعلاق النفسیه، بیروت: دارصادر.. ...
  • ابن عبدالحق بغدادی، صفی الدین عبدالمومن (۱۴۱۲ق)، مراصد الاطلاع علی ...
  • ابن فضل الله عمری، احمد بن یحیی[بی تا]، مسالک ...
  • ابن وردی، عمر بن مظفر (۱۴۲۸ق)، خریده العجائب و فریده ...
  • الاستبصار فی عجایب الامصار(۱۹۸۶م)، مولف ناشناخته، محقق سعد زغلول عبدالحمید، ...
  • ابوالفداء، اسماعیل بن علی (۲۰۰۷م)، تقویم البلدان، قاهره: مکتبه الثقافه ...
  • احمدی پور، زهرا و قلی زاده، علی ولی (۱۳۹۰)، مبانی ...
  • ادریسی، محمد بن ادریس(، ۱۴۰۹ ه.ق) ، نزهه المشتاق فی ...
  • اصطخری، ابراهیم بن محمد(۱۹۲۷)، مسالک الممالک اصطخری، محقق ابوزید، احمد ...
  • اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی(۱۳۶۷)، مرآه البلدان، مصحح عبدالحسین ...
  • انصاری دمشقی، شمس الدین محمد (۱۹۸۸م)، نخبه الدهر فی عجائب ...
  • بروسوی، محمدبن علی (۱۴۲۷ق)، اوضح المسالک الی معرفه البلدان و ...
  • بکری، عبدالله بن عبدالعزیز (۱۹۹۲م)، المسالک و الممالک البکری، مصحح ...
  • بورکهارت، تیتوس(۱۳۸۹)، فاس شهر اسلام، ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: ...
  • تونسی،خیرالدین(۲۰۰۰م)، اقوم المسالک فی معرفه احوال الممالک، محقق منصف شنوفی، ...
  • الجزنانی، علی(۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م)، جنی زهره الاس فی بناء مدینهفاس، تحقیق عبدالوهاب ...
  • جودکی،حجت الله(۱۳۷۶)، نیاز فاطمیان به ساختن مهدیه، نامه پژوهش ...
  • چلونگر، محمد علی(بهار۱۳۸۱)، موقعیت تجاری افریقیه و مغرب و نقش ...
  • ، برزگر، عصمت (۱۳۹۴)، دولت ادریسیان تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی ...
  • حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله (۱۳۷۵)، جغرافیای حافظ ابرو، ...
  • حافظ نیا، محمد رضا(۱۳۹۳)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: پاپلی، ...
  • حریری، محمد عیسی(۱۴۰۸ ق )، الدوله الرستمیه بالمغرب الاسلامی، حضارتهم ...
  • حسین مونس(۱۳۸۴) ، تاریخ و تمدن مغرب، ترجمه حمیدرضا شیخی، ...
  • حمیری، محمد بن عبدالمنعم (۱۹۸۴م)، الروض المعطار فی خبر الاقطار، ...
  • دابلیو، گوردون ایست(۱۳۹۲)، تاریخ در بستر جغرافیا، ترجمه حسین حاتمی ...
  • دهخدا، علی اکبر(۱۳۷۷)، لغتنامه ، زیر نظر محمد معین و ...
  • ذهبی، محمد بن احمد(۱۴۰۶ ق.)، الامصار ذوات الآثار، بیروت: دارالبشائر.. ...
  • زنگنه اسدی، محمدعلی، رضایی عارفی، محسن، رضایی عارفی، مرتضی، نورمحمدی، ...
  • زهری، ابو عبدالله محمد بن ابی بکر(۱۳۸۲)، الجغرافیه، محقق حاج ...
  • سعد زغلول، عبدالحمید[بی تا]، تاریخ المغرب العربی ۲ تاریخ دول ...
  • سلاوی، احمد بن خالد الناصری(۲۰۰۱م)، الاستقصاء لاخبار دول مغرب الاقصی، ...
  • سوادی عبد محمد(۱۴۰۶ق.)، الاحوال الاجتماعیه و الاقتصادیه فی بلاد المغرب ...
  • الطرابلسی، مصطفی بعیو(۱۳۶۷)، فاس عاصمه الادارسه، الرساله، ...
  • صالح محمد فیاض ابودیاک(۱۴۱۰) ، الدوله الادریسیه الهاشمیه و دورها ...
  • عبدالکریم غلاب(۱۴۲۶ق./۲۰۰۵م)،قراءه جدیده فی تاریخ المغرب العربی مغرب الارض و ...
  • عبده بدوی (۱۳۸۲) ، ممالک اسلامیه قدیمه : الادارسه ، ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد (۱۳۷۳)، آثارالبلاد و اخبار العباد، ترجمه ...
  • قره چانلو، حسین(۱۳۸۲) ، جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی ، تهران: ...
  • قیم، عبدالنبی(۱۳۸۴)، فرهنگ معاصر عربی_ فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.. ...
  • کاتب بغدادی، قدامه بن جعفر(۱۳۷۰ه.ش)، الخراج، ترجمه حسین قره چانلو، ...
  • کراچکوفسکی، ایگناتی یونیالوویچ(۱۹۶۳م)، تاریخ الادب الجغرافی العربی، تعریب صلاح الدین ...
  • کردی، رضا(۱۳۸۹) ، تاریخ سیاسی خوارج شمال آفریقا در سده ...
  • لمیاء عز الدین مصطفی (۱۹۹۱)، قیام دوله الادارسه فی المغرب ...
  • لویس بک(۱۳۷۴)، قبایل و جامعه مدنی، ایران نامه، ش۵۲.. ...
  • مجیدزاده، یوسف (۱۳۹۲)، آغاز شهرنشینی در ایران، مرکز نشر ...
  • محمود اسماعیل(۱۹۷۶م)، الخوارج فی المغرب الاسلامی، بیروت: دارالعوده.. ...
  • (۱۳۸۳)، ادریسیان؛ یافته های جدید، ترجمه حجت الله جودکی، تهران: ...
  • المکناسی، احمد بن محمد بن قاضی(۱۹۷۳م)، جذوه الاقتباس فی ذکر ...
  • مقدسی، محمدبن احمد (۱۳۶۱)، احسن التقاسیم، ترجمه علی نقی منزوی، ...
  • مولف ناشناخته، حدود العالم من المشرق الی المغرب(۱۴۲۳ق.)، محقق ...
  • ناصری طاهری، عبدالله(۱۳۹۱)، مقدمه ای بر تاریخ مغرب اسلامی، قم، ...
  • نفوسی بارونی، سلیمان بن عبدالله(۱۴۰۷ق./۱۹۸۷م)، الازهار الریاضیهفی ائمه وملوک اباضیه، ...
  • یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (۱۳۸۰)، معجم البلدان، ترجمه علی ...
  • (۱۹۹۵م)، معجم البلدان، بیروت: دار صادر، چ۲.. ...
  • یعقوبی، احمد بن اسحاق (۱۳۵۶)، البلدان، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، ...
  • یوسفی فر، شهرام(۱۳۹۰) ، شهر و روستا در سده های ...
  • نمایش کامل مراجع