مطالعه تزئینات گچبری محراب های دوره سلجوقی مسجد ملک کرمان از دیدگاه هنر اسلامی

محراب به عنوان عنصری ارزشی در بناهای مذهبی، همواره کانون توجهات هنرهای تزیینی هنرمندان بوده است. هنرمندان در هر برهه از دوران اسلامی، بهترین عناصر تزئینی (گچبری، آجرکاری، حجاری، کاشیکاری) را برای ساختن و تزئین محراب­ها با نهایت دقت به کار برده­اند. در طبقه دوم مسجد ملک کرمان، چهار محراب مربوط به نیمه دوم سده پنجم هجری وجود داشته که بقایایی از سه محراب گچبری آن باقی مانده است. محراب­های مذکور از نظر اندازه و ابعاد، تقریبا در یک اندازه ساخته شده­اند و با توجه به این که در رابطه با آن­ها و اهمیت هنر گچبری شان تاکنون پژوهش مستقلی صورت نگرفته، مطالعه در این خصوص امری ضروری به­نظر می­رسد. پژوهش حاضر، نخستین تلاشی است که در این زمینه، با هدف بررسی نقش های گچبری محراب­ها و سبک هنری به کار رفته در آن ها صورت می­گیرد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که شیوه گچبری این محراب­ها به­هم شباهت بسیار دارند و فقط از نظر نوع نقش با هم اختلافات جزئی دارند. تزئینات گچبری شامل گل و برگ­های اسلیمی، نقش های اسلیمی دهن­اژدری، نقش های هندسی و خطوط کوفی معقد و مشجر است. نقش های اسلیمی و کتیبه­های به­کار رفته در محراب­ها برخلاف سبک­های دوره­های قبل، دارای نوآوری هایی است که آن­ها را به­لحاظ سبک هنری، ممتاز و برجسته می سازد.