تاملی در منابع اطلاعات و مفهوم منبع در آثار تاریخی مسلمانان مطالعه موردی: تاریخ بیهق

شناخت منابع، مفهوم منبع و شیوه گردآوری اطلاعات در تالیفات تاریخی مسلمانان، از جمله ملزومات پژوهش در  زمینه تاریخ­نگاری است. گستره این­گونه پژوهش­ها، رویکردی موردی به مطالعه و بررسی آثار تاریخی را موجب می­گردد. تاریخ بیهق از جمله آثار مشهور فارسی در تاریخ محلی ایران است که سرچشمه اطلاعات آن را منابع متنوعی تشکیل می­دهد. پژوهش حاضر، ضمن واکاوی منابع تاریخ بیهق، به نحوه گردآوری و چگونگی بهره­گیری مولف از هر یک از منابع و تفسیر وی از منبع تاریخی می­پردازد. این پژوهش نشان می­دهد که به رغم آن­که مولف منابع خود را شنیده­ها و کتاب­ها دانسته است، منابع متنوع دیگر نیز، همچون باستان­شناسی، مشاهدات و اسناد، مورد استفاده وی قرار گرفته­اند. لیکن استفاده ناآگاهانه از منابع اخیر، میزان بهره­گیری مولف را تا حد ذکر نام و نقل صرف اطلاعات تقلیل داده است.