طراحی محیط پارک های شهری با رویکرد CPTED با هدف ارتقای احساس امنیت در محله اسلام آباد، منطقه ۲ شهر تهران

    پایداری، توسعه و محیط زیست، دوره دوم، شماره ۱، بهار ۱۴۰۰ طراحی محیط پارک های شهری با رویکرد CPTED باهدف ارتقای احساس امنیت در محله اسلام آباد، منطقه ۲ شهر تهران[۱]   راحله کمالی[۲] نسیم صحرائی نژاد[۳]* n.sahraienejad@gmail.com مریم رباطی[۴] تاریخ دریافت: ۰۸/۱۱/۹۸                تاریخ پذیرش: ۰۶/۰۸/۹۹ چکیده از ابتدای خلقت انسان، نیاز به امنیت همواره به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشر و تامین آن از مهمترین مسائل جوامع بشری محسوب گردیده است. از سوی دیگر پارک های شهری را می توان از مهمترین فضاهای عمومی در محیط های شهری برشمرد که بحث امنیت در آن حائز اهمیت بسیار می باشد. هدف پژوهش، بررسی رویکرد  CPTED در جهت ارتقای امنیت محیطی در پارک های شهری است که امروزه کمتر به لزوم ارتقای امنیت و ظرفیت های بالقوه پارک های شهری در کاهش و یا جلوگیری از جرایم توجه می شود. تحقیق حاضر، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و از نوع راهبردی بوده و محدوده موردمطالعه پژوهش محله اسلام آباد در منطقه ۲ شهرداری کلانشهر تهران بوده که محله ای قدیمی با ساختار کالبدی نامناسب، نفوذپذیری پایین و نرخ بالای وقوع جرائم مختلف اما دسترسی مناسب به نقاط مختلف شهر است. با استفاده از مطالعات میدانی به بررسی وضع موجود محله پرداخته شده و در ادامه با استفاده از ابزار پرسشنامه و بر اساس فرمول کوکران نظرات ۴۰۰ نفر از مشارکت کنندگان در خصوص شاخص های امنیت محیطی جمع آوری می گردد و در نهایت با استفاده از روش تحلیل همبستگی و روش تحلیل آماریt  و همچنین تحلیل SWOT داده ها، تحلیل و راهکارهای ارتقای امنیت ارائه می گردند. نتایج این مطالعات نشان می دهد که محدوده مورد مطالعه به لحاظ امنیتی وضعیت نامطلوبی دارد و نیاز به ایجاد پارک با استفاده از رویکرد طراحی محیطی در جهت کاهش جرائم وجود دارد و در نهایت بر اساس راهکارهای پیشنهادی، طرح راهبردی جهت شکل گیری و احداث این پارک ارائه خواهد شد.  واژگان کلیدی: پارک شهری، طراحی محیط، احساس امنیت، رویکرد CPTED Environment Design for Urban Parks with CPTED Approach to Promote Sense of Security in Islamabad Neighborhood, Region ۲nd of Tehran   J. Sus. Dev. & Env., Vol ۲, No.۱, Spring ۲۰۲۱   Rahele Kamali[۵] Nasim Sahraei Nejad[۶]* n.sahraienejad@gmail.com Maryam Robati[۷] Abstract From the beginning of human creation, the need for security has been always as one of the basic needs of human and providing this was as one of the most important issues in human societies. On the other hand, urban parks are one of the most principal areas in urban environment that their security issue is very crucial. The purpose of this study is to investigate the CPTED approach to promote environmental security in urban parks, however, today it is neglected the security improvement necessity and potential capacity of urban parks in decreasing or preventing crimes. The study is a descriptive-analytical research and the study area is ​​Islamabad neighborhood located in ۲nd region of Tehran metropolitan’s municipality, which is an old neighborhood with unsuitable physical structure, low permeability and high rate of crime occurrence, at the same time with convenient accessibility to different point of the city. Using field studies, the present status of this neighborhood has been investigated and then using questionnaire which according to Cochran Formula had ۴۰۰ participants among the park’s users, are collected their views about environmental security indicators. Finally, the collected data are analyzed using correlation analysis method, t-statistical analysis and also SWOT analysis, and then security enhancement strategies in urban parks, are presented. The results show that the present situation in this area in terms of security, is an improper condition, which the research emphasize the necessity of an urban park development with utilization of crime prevention through environmental design solutions and finally according to the proposed approaches, a strategic plan have been presented in order to develop and design the urban park. Keywords: Urban Parks, Environmental Design, Sense of Security, CPTED Approach         مقدمه   نیاز به امنیت، همواره از بنیادی ترین نیازهای بشر و مساله وقوع جرم، از مهمترین مسائل جامعه بشری به شمار آمده است (۱). در گذشته و نیز در جوامع کوچک، به واسطه وجود روابط چهره به چهره و حاکم بودن نظارت های اجتماعی خودجوش، احساس امنیت بیشتری وجود داشته و در نتیجه زمینه های وقوع جرم در حداقل ممکن بوده است؛ ولی در جوامع شهری به ویژه جوامع شهری بزرگ، به علت عدم امکان نظارت های کامل اجتماعی نسبت به جوامع ساده، زمینه های احساس ناامنی یکی از مهمترین مسائل شهری محسوب شده، به موجب آن شرایط برای وقوع جرایم بسیار مستعدتر است(۲). از آنجا که یکی از معیارها و عوامل مهم در مباحث مرتبط با ابعاد اجتماعی توسعه پایدار، تشویق شهروندان برای حضور در فضاهای شهری و تقویت تعاملات اجتماعی در این عرصه ها، به منظور افزایش احساس امنیت در فضاهای شهری است، طبیعتا شناسایی و رفع موانع چنین حضوری ضروری به شمار می آید. (۳)  امنیت در لغت به معنای نداشتن دلهره و ترس است. بنابراین معنای لغوی امنیت، رهایی از خطر، تهدید، آسیب، اضطراب، هراسی، ترس، نگرانی یا وجود آرامش، اطمینان، آسایش، اعتماد، تامین و ضامن است (۴). بر اساس تعاریف، احساس امنیت نیز به فﻘدان هراس از تهدید شدن یا  به مخاطر افتادن ویژگی های اساسی و ارزشهای انسانی و نبود ترس از تهدید حﻘوق و آزادی های مشروع گفته میشود. احساس امنیت به منزله یک متغیر اجتماعی می تواند تحت تاثیر عوامل متعدد اجتماعی و فردی قرار گیرد و به این ترتیب، امنیت شامل دو وجه است؛ وجه تحقق امنیت در گرو «نبود خطر» است و  وجه دیگر در گرو «کسب فرصت ها و تضمین منافع و ارزش ها» (۵). به طور کلی امنیت را می توان از متشکل از سه لایه  اصلی دانست که آنها عبارتند از، امنیت فردی، امنیت اجتماعی روانی و امنیت ملی. تعریف امنیت اجتماعی که موضوع اصلی این مطالعه خواهد بود، حالت فراغت همگانی از تهدیدی که رفتار غیرقانونی یک فرد (جرم)، ممکن است در تمامی یا در بخشی از یک جامعه پدید آورد . به عبارت دیگر، امنیت اجتماعی را می توان وضعیتی آرام تلقی نمود که انسان در نهایت ایمنی نسبت به جان، مالی، ناموس، حیثیت، هویت، ارتباطات، تفکرات، ارزش ها و... خود چه در زمان حال و چه در آینده اطمینان داشته و شبانه روز را با تحمل حداقل ریسک ممکن سپری سازد. از سوی دیگر، برخی صاحبنظران معتقدند امنیت از دو جنبه عینی و ذهنی تشکیل شده که جنبه عینی و بیرونی آن همان ایمنی و جنبه ذهنی و درونی آن احساس امنیت نام دارد. از جمله عواملی که بر احساس امنیت اجتماعی در یک جامعه تاثیر می گذارند می توان به نابرابری اجتماعی، میزان سرمایه اجتماعی در دسترس، مشارکت، پایبندی به ارزش های مشترک، اعتماد اجتماعی و عوامل زمینه ای مثل جنسیت، سن، نوع خانواده، محیط، ویژگی های محیطی و غیره اشاره کرد (۶). شناسایی عوامل و عناصر تامین امنیت اجتماعی و احساس ایمنی از پیش شرط های اصلی و موثر در جهت ارتقای امنیت اجتماعی و احساس امنیت به شمار می رود. و فضاهای شهری نیز یکی از مهمترین عرصه های بروز و یا عدم بروز این پدیده ها خواهد بود. فضای شهری صحنه ای است که کنش ها و فعالیت های عمومی زندگی شهری در آنها به وقوع می پیوندد (۴). به عبارت دیگر، فضای شهری به ترکیبی اطلاق می شود که از فعالیت ها، بناهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری تجاری و مانند آن و عناصر و اجزای شهری به صورتی آراسته، هماهنگ و واجد نظم و زیبایی و بالطبع با ارزش های بصری تشکیل می گردد و از نظر فیزکی دارای شاکله ای محصورکننده می باشد. به عبارتی فضای شهری جزئی از یک شهر است که به عنوان عرصه عمومی تجلی گاه فعالیت های شهری است. در این میان شهروندان به عنوان فعالان عرصه عمومی و کاربران فضاهای شهری در این بستر به تعامل و کنش مشغولند. بسیاری معتقدند که فضای شهری از دو جنبه کالبدی و اجتماعی مورد ارزیابی اندیشمندان قرار گرفته است؛ بدین معنا که بررسی های کالبدی بیشتر از نگاه معماران و بررسی های اجتماعی از دید جامعه شناسان شهری، برنامه ریزان و جغرافیا دانان شهری بوده است(۷). از سوی دیگر، فضاهای سبز عمومی فضاهایی هستند که بازدهی اجتماعی بالائی دارند و عموم مردم از آنها در گذران اوقات فراغت، تفریح و مصاحبت با دوستان و گردهماییهای اجتماعی و فرهنگی و نظایر اینها استفاده میکنند. پارکهای شهری نیز بخشی از فضاهای سبز عمومیاند که علاوه بر دارا بودن جنبههای تفریحی و فرهنگی و زیستمحیطی، جنبه خدمات دهی به مناطق مختلف شهر را نیز دارند. طبیعت و ماهیت این فضاها اصولا بهگونهای است که تمام طبﻘات مردم میتوانند از آنها استفاده کنند(۸). پارک ها و فضای سبز شهری از اهمیت راهبردی زیادی برای بهبود شرایط زیستی جوامع شهری امروز برخوردارند. وجود چنین مکان هایی در محیط شهری علاوه بر عملکرد زیست محیطی نظیر پاکسازی هوا، فیلتر کردن باد، کاهش آلودگی صوتی و بهبود شرایط میکروکلیمایی موجب ارتﻘای شرایط اجتماعی و روانشناختی ساکنان شهری نیز میشود .پارکها از نظر اقتصادی نیز قابل توجهاند، زیرا به علت ارزشهای تفریحی، زیباییشناختی و تاریخیشان بر جذابیت محیط شهری میافزاید. و موجب افزایش آمار جذب گردشگر و در نتیجه ایجاد اشتغال میشوند. به لحاظ اجتماعی نیز مطالعات کیو و کولی بیانگر آن است که مردم مناطﻘی که از پارک و فضای سبز مطلوبتری برخوردارند رفتار و منش اجتماعی بهتری نسبت به مردم سایر مناطق دارند و میزان تخلف و جرم نیز در چنین مناطﻘی پایینتر است(۹). بنابراین پارک ها را می توان از مهمترین فضاهای عمومی در محیط های شهری برشمرد که مساله امنیت در آن بسیار حائز اهمیت خواهد بود. پیوند مفهوم شهر و امنیت از زمانی که جامعه شناسی هویت علمی و  مستقلی یافت همواره در کنار یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجائی که وقوع هر جرمی، نیازمند مکان و بستر محیطی مساعد است لذا وجود برخی ویژگی ها در محیط های شهری، آن ها را به مکان های جرم خیز تبدیل می نماید. ارتباط بین شهر و جرم از آن روست که ویژگی های فضایی - محیطی می تواند پرورش دهنده جرائم خاصی باشد. نکته اساسی ان است که شرایط عینی و کالبدی زندگی شهری می تواند روابط شهروندان با شهر را محدود سازد. ریشه این محدودسازی تعاملات با شهر نگرانی و ترسی آنان از تعرض اعمال و رفتارهای مجرمانه است. شهروندان برای کاهش آسیب ها و ضررهای چنین تعرضی ترجیح می دهند تا حیطه بده بستان خود را با شهر محدود کنند (۱۰). بررسی ها نشان می دهد که برخی از فضاهای شهری به دلیل ویژگی های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی شان، میزان یا نرخ بزهکاری بیشتری دارند؛ و به عکس، برخی از فضاها مانع و بازدارنده ارتکاب جرایم در درون خود هستند. از طرفی نیز به تحقیق ثابت شده است که مجرمان در ارتکاب جرم اغلب دست به انتخاب های منطقی می زنند و به دنبال ساده ترین، کم خطرترین و مناسب ترین فرصت ها و شرایط مکانی و زمانی برای ارتکاب جرم هستند (۳). توجه به مکان، به عنوان عامل بی واسطه در وقوع جرم و ایجاد ناامنی، در مقایسه با عواملی فردی یا ساختاری این امکان را محقق می سازد تا راهکارهای عملی تری برای پیشگیری از جرم ارائه گردد. از سوی دیگر تحلیل فضایی جرم در شهرها به شناسایی الگوهای رفتار مجرمانه، کشف کانون های جرم خیز و در نهایت به تغییر این شرایط و خلق فضاهای مقاوم در برابر جرم و رفع نابهنجاری های شهری کمک می کند. از این رو بررسی های مکانی از اهمیت بسزایی در مطالعه  جرم برخوردار بوده و ضرورت بررسی موضوع را دوچندان می نماید. تئوری های مطرح شده در زمینه تاثیر عوامل محیطی بر روی رفتارهای اجتماعی به دو بخش تقسیم می شوند یکی مربوط به عوامل محیط طبیعی و دیگری عوامل محیط انسان ساخت و مصنوع به ویژه محیط های شهری و تاثیر آن بر رفتار انسانی تاکید می کند(۶). تئوری مشهور در خصوص نقش محیط بر بروز رفتارهای نابهنجار و مجرمانه به تئوری پیشگیری از جرم مکان محور شهرت دارند که شامل رویکردهایی چون پیشگیری از جرم توسط طراحی محیط یا [۸]CPTED، پیشگیری از جرم موقعیتی، امنیت از طریق طراحی و ... می شوند که شاید بتوان اولین تلاش در جهت دستیابی به اهداف این رویکردها را اصلاحات ساختار کالبدی محلات دانست که در سیر تاریخی از تمرکز بر کالبد کاسته و بر نقش ایجاد ارتباط میان ساکنین و تقویت حس جمعی تاکید داشته و در نهایت برای پایدار ماندن امنیت در محلات وظیفه ایجاد و تداوم آن را به خود ساکنین واگذار کرده است که بی شک تاثیر طراحی در این زمینه بیش از سایر عوامل خواهد بود. رویکرد  CPTED(پیشگیری از جرایم با استفاده از طراحی محیطی) را می توان نوعی رویکرد هدفمند در جهت طراحی کارآمد و هوشمندانه مولفه های محیطی با بکارگیری بهینه محیط مصنوع در کاهش جرایم دانست که بطور موثری در افزایش سرمایه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی شهروندی و در نتیجه یهیود رفاه اجتماعی جامعه تاثیر بسزایی دارد. بر این موضوع اتفاق نظر جمعی وجود دارد که رویکرد موردنظر در دو بعد کاهش حقیقی جرایم در محیط های شهری از یکسو و افزایش احساس ایمنی و امنیت فضایی در آنها موثر است(۱۱). می توان گفت که نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی  رهیافتی جدید است که سابقه ای دیرینه دارد. این نظریه محصول دهه ۶۰  میلادی به بعد درآمریکا است. شاید قبل از این، هیچگاه به این اندازه به تاثیر محیط ساخته شده بر جرم پرداخته نشده بود. بعد از این دهه بود که در اثرفعالیت های افرادی چون حیات و مرگ شهرهای بزرگ «جین جاکوبز با کتاب پیشگیری از جرم »، اسچلمو آنجل با کتاب«پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی»، الیزابت وود با کتاب«جنبه های اجتماعی خانه سازی در توسعه شهری»، اسکار نیومن با کتاب فضای قابل دفاع و کتاب سی ری جفری با نام پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی، این نظریه و  روابط میان محیط و جرم بیشتر آشکار شد. این رویکرد دردهه ۱۹۷۰ و۸۰(سال ۱۹۶۹) برای اولین بار توسط جفری[۹] با عنوان نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی  (جلوگیری از جرم از طریق طراحی محیطی) مطرح شد. این ایده بر اساس نظریات اسکار نیومن[۱۰] (۱۹۷۲) و ری جفری (۱۹۷۱) انتشار یافت.  مفهوم بنیادی برنامه پیشگیری از جرم از گذر طراحی محیطی بر این اساس استوار است که بافت فیزیکی محیط را می توان به گونه ای شکل داد که سبب کاهش جرم و یا ترس از وقوع جرم و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی گردد. راهکارهای ایمن‎سازی فضاهای کالبدی با استفاده از اصول پیشگیری بزهکاری از طریق طراحی محیطی از جمله مباحث مهم در نگرش فرصت محیطی و بزهکاری است. بر اساس تعریف انستیتوی ملی جرائم در آمریکا  CPTED عبارت است از: طراحی و استفاده مناسب از محیط ساخته شده، که می تواند باعث کاهش ترس و وحشت از جرم و بهبود کیفیت زندگی گردد(۱۲). این رویکرد این امکان را می دهد تا با طراحی کالبدی از طریق طرح کالبدی ساختمان و طراحی و دسترسی به اماکن جرم خیز، بتوان از ایجاد محیط های مناسب برای جرم و جنایت پرهیز کرد و بازدارنده ای برای ارتکاب جرایم بود. این امر از آن جهت مهم است که امروزه در فرآیندهای طراحی فضای شهری کمتر به توانایی های نهفته مناطق شهری در ساختمان ها درکاهش و یا جلوگیری از جرایم توجه میشود(۱۱). برنامه های پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی از راه طراحی ومدیریت و محیط فیزیکی ساختمان ها، اماکن مسکونی و محیطهای تجاری، امنیت عمومی را افزایش و ترس از وقوع جرم را کاهش می دهند(۳). رویکرد پیشگیری از جرم به وسیله  طراحی محیطی در خلق فضاهای امن، به مسئله  "کنترل فضا" از راه های  گوناگون تاکید دارند(۱۳). ارتقای سطح رویت پذیری  محیط، جلوگیری از پیچیدگی فضا یا به عبارتی طراحی محیط های خوانا (به خصوص در کاربری های جمعی و پر ازدحام)، تعیین قلمرو و ... از جمله راهکارهای کالبدی محیطی به منظور کاهش جرم در فضاست(۱۵). علاوه بر مولفه های کالبدی، عوامل متعددی در تعیین کیفیت امنیتی در محیط تاثیرگذارند که از جمله می توان به فاکتورهایی مانند عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بر میزان جرم پذیری محیط اشاره نمود(۱۵). همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است مهمترین استراتژی های تاثیر گذار بر این رویکرد عبارتند از نظارت و مراقبت، کنترل و دسترسی، سخت کردن آماج جرم، تعمیر و نگهداری، حمایت از فعالیت های اجتماعی و تفکیک قلمرو.     شکل ۱- اصول رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی منبع: (۷)   از نمونه های موفق در زمینه ارتقای امنیت در پارک های شهری می توان به پارک گرین[۱۱] اکر اشاره نمود. پارک گرین اکر ورودی تعریف شده مشخص و با هویتی دارد که با دعوت کنندگی زیاد، عابران پیاده را به داخل فضای پارک فرا می خواند. علاوه بر آن وجود آب- مجسمه در فضای ورودی و نهری که از ابتدای ورودی به فضای داخلی پارک روان است، و دیدن آبشار در مقابل، در ایجاد پویایی فضای ورودی و تشویق افراد برای ورود به پارک نقش قابل توجهی دارد. وجود مکان های نشستن مناسب و متنوع در پارک، انعطاف پذیری در طراحی، جلوه های مختلف حضور آب در پارک از ویژگی های اساسی این پارک می باشد. در ایران نیز پارک شفق در محله یوسف آباد تهران از نمونه های موفق داخلی در زمینه ارتقای امنیت در پارک‎ های شهری است.       شکل ۲- وضعیت پارک کرین اکر و تامین امنیت در آن   از سوی دیگر جامع ترین تحقیق درباره امنیت و مولفه های اجتماعی، اقتصادی و محیطی را باید در سندی دانست که با همکاری ارگان ایمن شهر هابیتات و ارگان USL (۲۰۱۴)به انجام رسیده است و به ارائه اهداف، روش شناسی، راهبردها و راهکارهایی معطوف است که به افزایش مولفه های امنیت سازی شهری در ابعاد اقتصادی و اجتماعی و خاصه کالبدی و محیطی می پردازد. Jongejan, & Woldendorp سال ۲۰۱۳ در مقاله خود با عنوان رویکرد موفق طراحی محیطی (CPTED) و ایمن سازی مسکن به این نتیجه دست یافتند که که ایمن سازی مساکن از طریق استفاده از پیشگیری از جرایم از طریق طراحی محیط زیست و فراهم آوردن اطمینان از اینکه امنیت فیزیکی مسکن می تواند در برابر جنایات جنایی مقاومت کند، جرم را کاهش داده است. بیلر(۲۰۱۲) در پایان نامه ای با عنوان «برنامه ریزی برای امنیت فضاهای عمومی»، به ارزیابی و سنجش امنیت در فضاهای عمومی شهر برلین پرداخته است. از جمله شاخص های مورد بررسی در این پژوهش می توان به علائم، مالکیت، استراحتگاه، تنوع مکان های نشتن، روشنایی، اغذیه فروشی ها، تزیینات بصری و هنری، دسترسی، خرد اقلیم، ناحیه تجاری، دوربین های امنیتی و ... اشاره  کرد(۴). بهرامی و دیگران(۱۳۹۶) در مقاله ای با عنوان تبیین نقش شاخص های کالبدی در راستای ارتقای امنیت شهروندان با رویکرد CPTED (مطالعه موردی: بافت فرسوده محله زینبیه اصفهان) به این نتیجه دست یافتند که بین تمامی شاخص های کالبدی به جز پوشش گیاهی، به عنوان متغیر مستقل و امنیت به عنوان متغیر وابسته، رابطه معنادار وجود دارد. همچنین، با توجه به نتایج آزمون همبستگی، کاربری اراضی و مبلمان شهری بیشترین همبستگی را با امنیت محیطی محدوده زینبیه داشته اند. از نظر شهروندان مبلمان شهری و کاربری اراضی و دانه بندی بافت بیشترین تاثیر را بر امنیت خواهند داشت. ذاکر حقیقی و دیگران(۱۳۹۳) در مقاله ای با عنوان  ارتقاء امنیت محیطی و کاهش جرایم شهری بر مبنای رویکرد CPTED پس از ذکر مقدمه ای بر انگیزه ها و ضرورت های نظری در حوزه امنیت عمومی شهری، به نقش کالبدی شهر از دیدگاه برنامه ریزی و طراحی شهری در کاهش و پیشگیری از جرایم شهری بر مبنای رویکرد CPTED پرداخته اند(۱۴). با توجه به جمع بندی مطالعات نظری انجام شده معیارهای تاثیرگذار بر شکلگیری رویکرد CPTED و دستیابی به احساس امنیت در پارک های عبارتنداز فرم فضا، آسایش بصری، اندازه فضا، سازمان فضایی، فضای سبز، اختلاط کاربری، نوع فعالیت و حضورپذیری که می توان از طریق مدل مفهومی زیر نشان داد:       نمودار ۱- مدل مفهومی ارتقای امنیت در پارک های شهری با رویکرد طراحی محیطی(CPTED)     به نظر می رسد طراحی محیطی مناسب پارک شهری در این محدوده مطالعه (محله اسلام آباد منطقه ۲ شهرداری تهران) می تواند نقش مهمی در ارتقای امنیت محله داشته باشد که تلاش می گردد تا در این پژوهش به آن پرداخته شود. در این راستا این پژوهش فرضیات زیر را طراحی نموده است: به نظر می رسد ارتباط مستقیم و معناداری میان رعایت اصول طراحی محیط و شاخص های احساس امنیت شهری می باشد. به عبارتی می توان با کاربرد صحیح طراحی محیطی موجبات ارتقای سرزندگی در این فضاها را فراهم نمود. به نظر می رسد با توجه به وضعیت محدوده مورد مطالعه؛ میزان رضایت از وضعیت شاخص های امنیت در آن کمتر از حد متوسط باشد. روش بررسی پژوهش حاضر به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی تحلیلی است و با توجه به هدف خود که نقش و تاثیر طراحی محیطی در دستیابی به امنیت در شهرهاست در زمره پژوهش های کاربردی قرار می گیرد. نوشتار حاضر که در ابتدا با مرور برخی از مبانی مرتبط و همچنین مراجعه به مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، شالوده تحلیل و ارزیابی وضعیت موجود را در سطح محله اسلام آباد در منطقه ۲ کلانشهر تهران رقم می زند، در زمره مطالعات کتابخانه ای اسنادی طبقه بندی می گردد. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از کلیه ساکنین محله اسلام آباد در منطقه ۲ تهران  که بر اساس آخرین سرشماری انجام شده جمعیت آن حدود ۸ هزار نفر برآورد گردیده است که به روش نمونه گیری کوکران تعداد ۴۰۰ نفر از این افراد بعنوان کاربران این پارک به شکل تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب می گردند. از آنجا که در بخش مطالعات، از تکنیک SWOT به منظور تحلیل و همچنین ارزیابی، بهره خواهد برد، در زمره مطالعات تحلیلی از نوع راهبردی طبقه بندی می گردد. تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل همستگی و تحلیل آماره T انجام گردیده است.  شناخت محدوده مورد مطالعه محدوده مورد مطالعه در این پژوهش محله اسلام آباد از محلات با بافت قدیمی در منطقه ۲ کلانشهر تهران با جمعیت تقریبی  ۸۰۰۰ نفر می باشد که امروزه حدود یک چهارم مساحت آن (۱۱۵۷۶ هکتار) را بافت فرسوده و غیررسمی تشکیل می دهد که ۹۱۷نفر از جمعیت کل محله در این مساحت زندگی می کنند، است. این محله از شمال به دامنه رشته کوه های البرز (حد فاصل رودخانه درکه تا محله فرحزاد ) از جنوب به خیابان آزادی (حد فاصل میدان آزادی تا میدان توحید )، از شرق (بزرگراه چمران و از غرب خیابان اشرفی اصفهانی و بزرگراه محمد علی جناح محدود می شود. (نقشه شماره ۱)       نقشه ۱- موقعیت قرارگیری محدوده مورد مطالعهدر شهر تهران        محدوده اسلام ﺁباد در حاشیه شرقی مسیل اوین ایجاد شده است و توسعه بی ضابطه ﺁن تا امروز ادامه یافته است .این منطﻘه از شمال به شهرک مسکونی آتیساز، از شرق به بزرگراه چمران، از غرب به مناطق مسکونی سعادت ﺁباد و دانشگاه امام صادق و از جنوب ب ه باغات و زمین های بایر محدود  میشود .اسلام ﺁباد در تﻘسیم بندی منطﻘه براساس محدوده های ﺁماری در ناحیه ۷ این منطقه قرار دارد. این ناحیه در حدود ۵۶۰ هکتار مساحت، ۸ هزارنفر جمعیت دارد. کاربری های وضع موجود در محله اسلام آباد، به طور کلی شامل کاربری مسکونی، خرده فروشی، خدمات  محله ای، فضای سبز و تعمیرگاه ماشین است. فضاهای سبز موجود در این محدوده شامل باغ های به جامانده از دوران گذشته در  دره اوین- درکه و حاشیه رودخانه درکه می باشد که کاربری مسکونی نیز به تدریج و به صورت کاملا ارگانیک  و غیررسمی در داخل این باغ ها سر بر آورده اند. وضعیت کاربری ها در محدوده مورد مطالعه مطابق جدول شماره ۱ می باشد.     جدول ۱- کاربری اراضی در محله اسلام آباد در منطقه ۲ تهران کاربری تعداد مساحت(متر مربع) درصد باغ و فضای سبز ۲۱ ۷۶۴۷۸ ۲۰.۶۲ زمین بایر ۶۵ ۹۹۶۳۲ ۲۴.۷۹ مسکونی ۴۹۷ ۲۳۱۴۳۲ ۴۶ مختلط مسکونی ۳۰ ۴۵۰۰۰ ۹ مذهبی ۱ ۴۰۰۰ ۰.۰۸ تفریحی ۱ ۲۱۰۸۷ ۵.۴۵ منبع: (۱۶)     بطور کلی و بر اساس مطالعات حاصل از برداشت میدانی در محدوده مورد مطالعه، از مهمترین مسائل و مشکلات موجود در محله اسلام آباد  (منطقه ۲ شهر تهران)، کمبود روشنایی در فضاهای محله، عرض کم معابر، وجود فضاهای گمشده و بی دفاع، کمبود نظارت قانونی، فاضلاب و زباله های شهری،توسعه یافتگی کمتر نسبت به محلات پیرامون، وجود برخی آلاینده ها و ...از مهمترین مشکلات محله اسلام آباد می باشند که موجب بروز مشکلات فراوان در این محله گردیده است که یکی از این مشکلات مساله امنیت شهروندان در فضاهای شهری این محله می باشد. با توجه به فرسودگی و مشکلات موجود در این محله ایجاد یک مرکز محله قوی در آن در قالب پارک محله ای با رعایت اصول و استانداردهای طراحی ایمن می تواند نقش مهمی در تقویت ساختار آن داشته باشد. یافته های تحقیق بر اساس مطالعات صورت گرفته در بخش مبانی نظری معیارهای محیطی قابل بررسی جهت بهره گیری از آنها برای افزایش احساس امنیت در یک پارک شهری که در پرسشنامه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند عبارتنداز کفسازی، نورپردازی، فضای سبز و فضای مکث، نفوذپذیری، نظم، پاکیزگی، مبلمان، فضاهای تفریحی، رنگ، چینش عناصر محیطی، تنوع، مزاحمت های خیابانی، تعاملات، مقیاس، مراکز خرید، پیاده مداری و ... که از طریق ۱۹ سوال در قالب فرم پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش آماره t انجام گردیده است. خصوصیات دموگرافیک مشارکت کنندگان در پرسشنامه شامل اطلاعات زیر می باشد: ۶۹ درصد افراد را مردان و ۳۱ درصد را زنان تشکیل می دهند که نشان از حضور کمرنگ زنان در محدوده دارد. به لحاظ سنی سهم افراد کم سن و سال و مسن نسبت به سایر افراد کمتر می باشد. بیشترین حضورپذیری برای افراد ۴۵-۳۵ سال است.به لحاظ شغلی سهم کارگران نسبت به سایر افراد بیشتر می باشد. کارمندان کمترین سهم را دارند. تنها ۲۷ درصد افراد حاضر در محدوده بیش از ۱۰ سال سابقه سکونت در محله را دارند. بیشترین سهم سکونتی به افراد با ۵-۲ سال سکونت نسبت به سایر افراد بیشتر است. به لحاظ درآمدی ۸۴ درصد افراد کمتر از ۱.۵ میلیون تومان در ماه درآمد دارند.در آخر نیز نتایج اولیه نشان داد که تنها ۲۲ درصد افراد مایل به ادامه زندگی در این محله هستند. جهت تحلیل اطلاعات از روش تحلیل آماره T  و همچنین تحلیل همبستگی در نرم افزار Spss استفاده خواهیم نمود. قبل از آن نیاز است تا وضعیت توزیع داده ها(نرمال و یا غیرنرمال) را با استفاده از روش آزمون کولموگروف اسمیرنوف انجام داده ایم که نشان داد داده ها به شکل نرمال توزیع گردیده اند .     جدول ۲-خلاصه نتایج پرسشنامه مجموع خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم   ۴۰۰ ۳۶ ۵۲ ۱۵۲ ۷۶ ۸۴ کفسازی ۴۰۰ ۳۲ ۴۸ ۱۱۶ ۸۸ ۱۱۶ نورپردازی ۱۰۰ ۸ ۲۰ ۱۲۴ ۱۴۰ ۱۰۸ فضای سبز ۴۰۰ ۴۸ ۴۴ ۱۱۶ ۱۰۸ ۸۴ فضای مکث ۴۰۰ ۲۰ ۴۴ ۱۲۴ ۱۱۶ ۹۶ نفوذپذیری ۴۰۰ ۷۲ ۶۸ ۱۳۲ ۶۴ ۶۴ نظم ۱۰۰ ۳۶ ۶۸ ۸۸ ۱۰۰ ۱۰۸ پاکیزگی ۴۰۰ ۶۴ ۵۲ ۸۴ ۱۱۶ ۹۲ مبلمان ۴۰۰ ۲۴ ۲۸ ۱۴۴ ۱۰۴ ۱۰۰ رنگ ۴۰۰ ۲۰ ۱۶ ۱۴۰ ۱۱۶ ۱۰۸ فضای تفریحی ۴۰۰ ۲۴ ۲۴ ۱۳۲ ۱۱۶ ۱۰۴ تنوع ۴۰۰ ۱۶ ۱۶ ۱۳۶ ۱۱۲ ۱۲۰ چینش عناصر طراحی ۴۰۰ ۳۲ ۳۶ ۱۲۸ ۱۰۸ ۹۶ حضور افراد بزهکار ۴۰۰ ۲۸ ۲۴ ۱۱۲ ۱۰۸ ۱۲۸ مزاحمت های خیابانی ۴۰۰ ۳۶ ۳۲ ۱۱۲ ۱۰۸ ۱۱۲ تعاملات ۱۰۰ ۸ ۱۶ ۱۲۴ ۱۲۴ ۱۲۸ مقیاس ۴۰۰ ۶۰ ۷۶ ۱۱۲ ۷۶ ۸۰ مراکز خرید ۴۰۰ ۲۴ ۳۲ ۱۲۸ ۱۰۰ ۱۱۶ پیاده مداری منبع: پرسشنامه جدول ۳- تحلیل آماره t برای شاخص های امنیت در فضاهای محله اسلام آباد   آماره T میانگین متوسط میانگین آماره سطح معناداری رتبه مطلوبیت کفسازی ۱۲.۹۲۰ ۳ ۲.۷ ۰.۰۰۰ ۸ نورپردازی ۷.۶۸۸- ۳ ۲.۴۸ ۰.۰۰۱ ۱۶ فضای سبز ۱.۳۲۱ ۳ ۲.۲ ۰.۰۰۰ ۴ فضای مکث ۱۴.۴۹۹- ۳ ۲.۶۶ ۰.۰۰۰ ۱۳ نفوذپذیری ۷.۸۶۴- ۳ ۲.۴۴ ۰.۰۰۱ ۱ نظم ۱۲.۲۷۳- ۳ ۳.۰۵ ۰.۰۰۲ ۱۵ پاکیزگی ۵.۷۰۷- ۳ ۲.۵۶ ۰.۰۰۰ ۳ مبلمان ۱۴.۵۶۱- ۳ ۲.۷۶ ۰.۰۰۱ ۱۰ رنگ ۱۶.۵۴۰- ۳ ۲.۴۳ ۰.۰۰۰ ۱۲ فضای تفریحی ۲.۶۰۵ ۳ ۲.۳۱ ۰.۰۰۰ ۱۰ تنوع .۴۸۹ ۳ ۲.۳۷ ۰.۰۰۰ ۱۴ چینش عناصر ۱۱.۸۲۸- ۳ ۲.۲۴ ۰.۰۰۲ ۵ حضور افراد بزهکار ۲.۴۳۲- ۳ ۲.۵ ۰.۰۰۰ ۶ مزاحمت های خیابانی ۹.۳۸۷- ۳ ۲.۲۹ ۰.۰۰۲ ۹ مقیاس ۲۱.۳۷۹- ۳ ۲.۱۳ ۰.۰۰۰ ۲ مراکز خرید ۱۹.۸۷- ۳ ۲.۹۳ ۰.۰۰۰ ۱۱ پیاده مداری ۱۸.۷۸۶- ۳ ۲.۳۷ ۰.۰۰۰ ۷     در این پژوهش عدد ۳ به عنوان وضعیت متوسط در نظر گرفته شده است. اعداد بیشتر از ۳ به معنای وضعیت نامطلوب(رضایتمندی کم و خیلی کم) و اعداد کمتر از ۳ به معنای وضعیت مطلوب(رضایتمندی زیاد و خیلی زیاد) می باشد. همانطور که مشخص است میزان رضایتمندی از تمامی شاخص ها نسبت به وضع متوسط و مطلوب بدتر و نامناسب تر بوده و در بین کلیه شاخص ها تنها وضعیت مراکز خرید در حد متوسط می باشد.   آزمون فرضیات به نظر می رسد ارتباط مستقیم و معناداری میان رعایت اصول طراحی محیط و شاخص های احساس امنیت شهری می باشد. به عبارتی می توان با کاربرد صحیح طراحی محیطی موجبات ارتقای سرزندگی در این فضاها را فراهم نمود. جهت بررسی این فرضیه از روش تحلیل همبستگی استفاده گردیده است که رابطه میان دو متغیر را بررسی می نماید. در این بخش تلاش گردیده تا با استفاده از نرم افزار SPSS به این تحلیل پرداخته شود که  در آن پارامترهای طراحی محیطی از جمله کفسازی، دسترسی، نورپردازی، مقیاس و ... در یک طرف و در طرف دیگر پارامترهای امنیت شامل جرم و بزهکاری، مزاحمت‎ها و حضور افراد بزهکار اضافه گردیده و جهت بررسی این فرضیه از روش تحلیل همبستگی استفاده گردیده است که رابطه میان دو متغیر را بررسی می نماید که نتیجه این تحلیل در محله اسلام آباد مطابق جدول زیر می باشد:   جدول ۴- بررسی رابطه امنیت و طراحی محیطی طراحی Spearman's rho ۰.۷۱ Correlation Coefficient امنیت ۰.۰۴۳ Sig. (۲-tailed) ۴۰۰ N منبع: نرم افزار SPSS     در تحلیل همبستگی خواهیم داشت: – ضریب(Correlation Coefficient) بین ۰ تا ۰٫۲۹ نشان دهنده همبستگی ضعیف – ضریب بین ۰٫۳۰ تا ۰٫۶۹ نشان دهنده همبستگی متوسط – ضریب بین ۰٫۷۰ تا ۱ نشان دهنده همبستگی قوی مطابق جدول ۴ میزان همبستگی میان رعایت اصول طراحی و امنیت شهری در محله اسلام اباد در منطقه ۲ کلانشهر تهران برابر ۰.۷۱می باشد که نشان دهنده همبستگی قوی میان این دو متغیر است. همچنین در این محله مقدار Sig بدست آمده ۰.۰۴۳ (کمتر از ۰.۰۵) است که معناداری این دو متغیر  را تایید می نماید لذا فرضیه H۰که عدم معناداری رابطه میان دو متغیر را بیان می نماید رد و فرضیه اصلی آن تایید می گردد. به نظر می رسد با توجه به وضعیت محدوده مورد مطالعه؛ میزان رضایت از وضعیت شاخص های امنیت در آن کمتر از حد متوسط باشد. جهت بررسی این فرضیه از میانگین شاخص ها استفاده گردیده است. مطابق نتایج بدست آمده میانگین تمامی شاخص ها به جز شاخص نظم در محدوده برای سایر شاخص ها کمتر از ۳ بدست آمده است. این مساله فرضیه H۰ که رضایتمندی افراد را بیان می نماید رد و فرضیه اصلی تایید می گردد. در انتها نیز جهت جمع بندی مطالعات صورت گرفته در ابعاد نظام کالبدی، نظام اجتماعی-فرهنگی و نظام اقتصادی تلاش می شود تا با استفاده از روش  تحلیل SWOT به ارائه راهکار در این زمینه پرداخته شود که نتایج آن به شرح زیر است:     جدول ۵- تحلیل سوات نظام کالبدی در محدوده مورد مطالعه بعد عوامل قوت نقش ساختاری در سازمان فضایی کالبدی منطقه ۲ شهرداری شهر تهران استقرار در امتداد محور بزرگراهی چمران کیفیت محیطی مناسب به دلیل وجود فضاهای سبز موجود چشم انداز گسترده به کوه های شمالی و دره های جنوبی وجود چشم اندازهای طبیعی مناسب در منطقه، محله و محدوده مورد مطالعه که تاثیر بالایی بر ارتقای سرزندگی و آسایش روانی ساکنان دارد. وجود محورهای ارتباطی منطقه ای و فرامنطقه ای در منطقه و نزدیکی به بزرگراه ها و ... عرض مناسب پیاده روها در برخی نقاط محله که به عنوان یکی از عوامل موثر بر امنیت شهری مطرح می باشد. وجود اراضی بایر و فاقد کاربری برای ایجاد پارکینگ و برخی فضاهای موردنیاز ساکنین محله و رفع کمبودهای آن وجود فضای سبز و طبیعی در نقاط مختلف محله که می توان با طراحی مناسب آن موجبات بهبود منظر شهری در محله  و محدوده را فراهم نمود ضعف عدم ایمنی عابرین پیاده در محدوده خیابان های معابر موجود در محله کمبود انواع مبلمان های شهری جهت نشستن و برقراری تعاملات اجتماعی با سایرین در نقاط مختلف محله فرسودگی انواع مبلمان شهری موجود در محله و چهره زشت و نامناسب آنها که موجب بروز ناآرامی های ذهنی در ساکنین می گردد. طراحی غیرتخصصی و نامناسب و عدم تطابق با اصول طراحی فضاهای محله عدم طراحی مناسب فضاهای بازی و تفریح کودکان و فقدان ایمنی و امنیت در آن نماسازی نامناسب ساختمان ها در محدوده عدم وجود همبستگی در کف و جداره کیفیت پایین کفپوش ها در محدوده کیفیت پایین ابنیه عدم سازگاری کاربری ها با نیاز محله و ساکنین آن و ایجاد انواع مزاحمت ها عدم اختلاط مناسب کاربری در محله ضعف در نظارت قانونی و اجتماعی در محدوده   فرصت منظر شهری مناسب در منطقه و محله وجود اراضی بایر و دست نخورده و امکان برنامه ریزی برای آن  در راستای ایجاد کاربری های مکمل با فضای سبز طراحی شده در محله ایجاد محیطی پایدار با تعامل با طبیعت، کارکردهای تفریحی  اقتصاد توسعه قرارگیری محدوده در حوزه ای با تمایل بالا برای ساخت و ساز و امکان پیشرفت در آن با توجه به موقعیت منطقه و امکان پیشرفت و توسعه آن امکان تقویت نقش محله با طراحی مناسب پارک و ارائه خدمات مناسب به افراد امکان تقویت امنیت و احساس امنیت با طراحی مناسب فضاهای محله و ایجاد فضاهای طراحی شده در آن امکان تزریق فعالیت های گذران اوقات فراغت در محله از جمله مکانیابی کافی شاپ در محدوده طراحی شده امکان تقویت قرارگاه های رفتاری در محدوده جهت افزایش تعاملات اجتماعی وجود پتانسیل های مناسب جهت تقویت فضاهای همگانی و افزایش تعاملات اجتماعی میان ساکنین با ایجاد فضاهای سبز طراحی شده در محله عدم نیاز به تخریب گسترده در محدوده با توجه به خالی بودن آن از انواع کاربری ها خالی بودن محدوده انتخاب شده و عدم نیاز به تخریب گسترده در آن تهدید نورپردازی نامناسب در محدوده و ایجاد احساس ناامنی در ساکنین محله کفسازی نامناسب در بسیاری از نقاط محدوده و نیاز به بازسازی آن در سریعترین زمان فرسودگی کالبدی در محدوده طراحی نامناسب فضاهای دسترسی در محدوده وجود فضاهای بی دفاع در محدوده موردمطالعه و امکان بروز برخی تخلفات در محله مانند فضاهای زیر پل و ...   جدول ۶-.تحلیل سوات نظام اجتماعی- فرهنگی در محدوده موردمطالعه بعد عوامل قوت حضور افراد قدیمی در سطح محله که بر هویت آن تاثیرگذار خواهد بود(۱۵ درصد افراد مصاحبه شده بیش از ۱۵ سال سابقه سکونت در محله را دارند) وجود روابط فامیلی میان ساکنین ضعف کمبود فضاهای عمومی مناسب جهت برقراری تعاملات اجتماعی میان افراد بدنامی محدوده در تفکر بسیاری از افراد فقدان چشم ناظر و کمبود نظارت عمومی فرصت تمایل ساکنین در راستای ایجاد فضاهای اجتماعی مناسب تهدید حضور افراد بزهکار و معتاد در سطح محدوده بخصوص در فضاهای بی دفاع آن بروز انواع مزاحمت ها برای ساکنین بخصوص برای زنان و کودکان تمایل برخی افراد به ترک محله و امکان خالی شدن آن از سکونت مصرف مواد مخدر در برخی نقاط محله    جدول ۷- تحلیل سوات نظام  اقتصادی در محدوده موردمطالعه بعد عوامل قوت نزدیکی به مرکز شهر و امکان تامین نیازهای ساکنین از محیط پیرامون ضعف کمبود مراکز تجاری فعال در محدوده وجود برخی کاربری های ناسازگار عدم اختلاط مناسب کاربری در محدوده فرصت امکان تقویت نقش تجاری و خدماتی محدوده با ایجاد برخی فعالیت ها و کاربری ها در محدوده مورد مطالعه در پیرامون سایت طراحی شده امکان تقویت امنیت و احساس امنیت با تقویت نقش عملکردی و خدماتی محله امکان تقویت نقش تجاری محدوده به عنوان یک قطب فعال در منطقه تهدید نبود فعالیت های شبانه و ۲۴ ساعته در محدوده که موجب ناامنی بیشتر آن گردیده است. کیفیت پایین خدمات در محدوده کمبود انواع کاربری های خدماتی، فراغتی و تفریحی در محدوده ناامنی محیطی ناشی از فعالیت های غیررسمی و غیرقانونی     بحث و نتیجه گیری   همان گونه که پیشتر نیز اشاره شد، امنیت یکی از نیازهای اساسی در ساختارهای شهری و حفظ آن از مهمترین مسائل در کیفیت زندگی شهری است. منطقه ۲ کلانشهر تهران نیز به عنوان یکی از مناطق با اهمیت بالا و متراکم در کلانشهر تهران بوده که در برگیرنده برخی محلات با ویژگی های ناپایداری و سطح امنیت نسبتا پایین بوده است. یکی از این محلات محله اسلام آباد در امتداد طولی این منطقه می باشد که به عنوان محله ای غیررسمی و ناپایدار شناخته می شود که این پژوهش تلاش نمود تا به بررسی وضعیت آن به لحاظ برخورداری از شاخص های امنیت و بهره گیری از پتانسیل های آن در راستای افزایش امنیت برای شهروندان و ساکنان این منطقه بپردازد. لذا در محدوده مورد مطالعه این پژوهش که دربرگیرنده محله اسلام آباد در منطقه ۲ شهر تهران است، نیاز است تا شرایط لازم جهت حضور بیشتر شهروندان از طیف های گوناگون در این محدوده از طریق شکل گیری یک پارک شهری منطبق بر اصول طراحی محیط و با بهره گیری از رویکرد CPTED و در نهایت تامین احساس امنیت در فضاهای مختلف آن فراهم گردد. یافته های تحلیلی این پژوهش حاصل از تحلیل همبستگی نشان می دهد که میان رعایت اصول طراحی محیط و احساس امنیت در فضاهای شهری رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. همچنین مطالعات صورت گرفته در محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که در حال حاضر شاخص های امنیت در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار دارند و ساکنین نسبت به تمامی شاخص ها احساس نارضایتی دارند. این نتیجه بر اساس میانگین امتیازات بدست آمده از روش تحلیل آماره T بدست آمده است. بنابراین در این راستا و جهت افزایش احساس امنیت برای کاربران در این محدوده، مهمترین راهکارهای طراحی محیطی پیشنهادی این پژوهش عبارتنداز: v      افزایش کنترل رسمی و قانونی در سطح محدوده طراحی شده (پارک) v      ایجاد فضاهای مناسب پیاده روی در پارک v      کفسازی مناسب محدوده طراحی شده و بکارگیری خلاقیت در شکل ، فرم، رنگ و سایر موارد v      طراحی فضاهای مختلف محدوده متناسب با نیاز افراد معلول، سالمند و کم توان و ایجاد فضاهای همه شمول v      کنترل تردد وسایل نقلیه به درون محدوده با استفاده از شیوه های مختلف طراحی از جمله تغییر عرض مسیرهای دسترسی، کفسازی مناسب و برجسته مسیرها، نصب سرعت گیر و ... v      رعایت اصل مقیاس در طراحی فضاها و پرهیز از ایجاد فضاهای بزرگ مقیاس در محدوده v      پرهیز از ایجاد فضاهای تاریک، پنهان و فاقد دید بصری v       نورپردازی مناسب فضاهای محدوده و استفاده از عناصر روشنایی زیبا و جذاب در پارک در اشکال مختلف پایه کوتاه، متوسط و بلند v      پرهیز از ایجاد تراکم بیش از حد فضای سبز در پارک v      طراحی فضاهای خوانا و قابل تشخیص و جلوگیری از احساس گیج شدن و ترس از گم شدن v      استفاده از رنگ‎های متنوع در طراحی مبلمان شهری موجود در پارک v            v      ایجاد فضای بازی مناسب برای کودکان در عین رعایت اصل ایمنی و امنیت v      افزایش فضاها و کاربری هایی که ساعات کاری آنها شبانه روزی است. v      پرهیز از ایجاد بدنه های صلب و بسته در پارک v      ساماندهی پوشش گیاهی موجود در پارک و عدم پوشانندگی و محصور نمودن میدان دید v      در نظر گرفتن کاربری های مختلف جهت ایجاد تنوع در بدنه ها و از بین بردن یکنواختی در آنها v      مکانیابی فضاهای مناسب جهت برگزاری نمایشگاه های مختلف در پارک v      استفاده از المان های جذاب و تاکیدی جهت جلب توجه گروه های مختلف سنی v      کاربرد مناسب آب و نور در نقاط مختلف پارک v      ایجاد امکان گردهمایی و فعالیت افراد مختلف و انجام فعالیت های مشارکتی در پارک v       مکانیابی مناسب فضاهای خرید کوچک مانند سوپرمارکت ها در چند نقطه از پارک در ادامه نیز طرح راهبردی کلی جهت دستیابی به راهکارهای پیشنهادی و افزایش احساس امنیت با بهره گیری از رویکرد CPTED در محله اسلام آباد منطقه ۲ شهرداری تهران،  ارائه می گردد.                      نقشه ۲- طرح راهبردی پیشنهادی ارتقای امنیت در محدوده پارک با رویکرد طراحی محیطی   فهرست منابع Jongejan A., Woldendorp, T. A Successful CPTED Approach: The Dutch ‘Police Label Secure Housing. Built Environment ۲۰۱۳ March; ۳۹(۱): ۳۱-۴۸. یزدانی، مجید، عباس پور، رضا، رجائی پور، مصطفی. راهکارهای تبدیل فضاهای غیرقابل دفاع به فضاهای قابل دفاع در راستای پیگیری از جرم در معماری و طراحی. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی. فروردین ۱۳۹۱؛ مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران؛ ۱۳۹۱. کلانتری، محسن، حیدریان، مسعود، محمودی، عاطفه. ایمن­سازی فضای کالبدی شهرها در برابر بزهکاری با استفاده از راهبردهای پیشگیری جرم یا طراحی محیطی، فصلنامه دانش انتظامی ۱۳۸۹؛ ۳: ۵۱-۷۴. Beeler, J. N. Security Planning for Public Spaces: testing a proposed CPTED rating instrument in Berlin, Germany, A Thesis Presented to the Fulfillment of Requirements for the Degree of Master of Arts in Urban and Regional Planning, Graduate School of the University of Florida; ۲۰۱۲. Bonnete, C. Sophie, B. and Pascal, G. Effects of Security Location on Socital Security in France. Population ۲۰۰۷: ۶۱(۱): ۴۱–۷۰. صالحی، اسماعیل. «ویژگی های محیطی فضاهای شهری امن». مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و معماری ،تهران: ۱۳۸۷. مدنی پور، علی. «طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندی اجتماعی–مکانی». ترجمه فرهاد مرتضایی. تهران: شرکت انتشارات و برنامه ریزی شهری؛ ۱۳۸۷. حسنی، علیرضا، هاشمی فدکی، الهه سادات . «ایجاد سرزندگی شبانه شهری با رویکرد طراحی فضاهای شهری ۲۴ ساعته نمونه موردی: خیابان آزادشهر». هشتمین همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت آز معماری بومی تا شهر پایدار. دی ماه ۱۳۹۲؛ مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران؛ ۱۳۹۲. نظم فر، حسین، علوی، سعیده، عشقی چهاربرج، علی. «ارزیابی امنیت در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: پارک های شهر تهران)».  برنامه ریزی و آمایش فضا ۱۳۹۷؛ ۲۲(۲): ۶۵-۵۲. احمدآبادی، زهره، صالحی هیکویی، مریم، احمدآبادی، علی. «رابطه مکان و جرم (مطالعه آسیب شناسی گیم نت های تهران)». فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی ۱۳۸۶؛ ۷(۲۷): ۲۵۳-۲۷۶. پورجعفر، محمدرضا، محمودی نژاد، هادی، رفیعیان، مجتبی، انصاری، مجتبی. «ارتقای امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تاکید بر رویکرد CPTED». نشریه بین المللی علوم مهندسی، ویژه نامه مهندسی معماری و شهرسازی ۱۳۸۷؛ ۱۹(۶): ۸۲-۷۳. اسدی، روشنک، توحیدی راد، سعید، دهقانی اشکذری، عباس، کشاورز شعبانی، یزدان. «ارزیابی تاثیر رویکرد طراحی محیطی (CPTED) بر تعاملات انسان با محیط، در جهت ارتقاء امنیت در مجموعه های مسکونی». دومین همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان. اردیبهشت ۱۳۹۳؛ قزوین: دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) واحد قزوین:۱۳۹۳. Plaster S., Carter S. Planning for Prevention: Sarasota, Florida’s Approach to CPTED. Florida: Florida Criminal Justice Executive Institute, Tallahassee, ۱۹۹۳. محمودزاده، حسن، عسکرنژاد، رقیه، رضازاده، زهرا. «تحلیل توزیع فضای سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل)». پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری ۱۳۹۵؛ ۴(۴): ۷۱۵-۶۹۱. بمانیان، محمدرضا، محمودی نژاد، هادی. «تحقیقی در سنجش عوامل تاثیرگذار بر احساس امنیت شهری نمونه موردی: شهر کرمان». فصلنامه مدیریت شهری ۱۳۸۷؛ ۱۹: ۷۱-۵۹ . اکبرپور، محمد، رمضانی، مرتضی. «نقش کاربری اراضی شهری در تشکیل الگوهای بزهکاری در محلات اسکان غیر رسمی». فصلنامه انتظام اجتماعی ۱۳۹۶؛ ۹(۳): ۱۰۹-۱۳۴. [۱]- مقاله حاضر برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده اول  با همین عنوان به راهنمایی نویسنده دوم و مشاوره نویسنده سوم در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران می باشد. [۲]- دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران [۳]- استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران (نویسنده مسئول مکاتبات) [۴]- استادیار، گروه علوم محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران ۱-       M.Sc., Department of Environmental Engineering, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran   ۲-       Assistant Professor, Department of Environmental Engineering, Science and Research Branch, Islamic      Azad University, Tehran, Iran *(Corresponding Authur)  n.sahraienejad@gmail.com ۳-       Assistant Professor, Department of Environmental Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran [۸]- Crime Prevetion Through Environmental Design (CPTED) [۹]- C. Ray Jeffrey محقق جرم شناسی در حوزه برنامه ریزی شهری (۱۹۲۱- ۲۰۰۷) [۱۰]- Oscar Newman، معمار، نظریه پرداز و برنامه ریز (۱۹۳۵-۲۰۰۴)، صاحب نظریه "فضاهای قابل دفاع" [۱۱]- Greenacre Park, New York City