بررسی و مقایسه ترکیب های شیمیائی روغن اسانسی اندام های مختلف گیاه دارویی Eremurus persicus (Joub. & Spach) Boiss. منطقه آزران کاشان

جنس سریش (Eremurus M. B.) متعلق به تیره لاله (Liliaceae) است، که بیش از ۴۰ گونه از این جنس در جهان و هفت گونه در ایران گزارش شده است. در این تحقیق ترکیب های شیمیائی اسانس اندام های مختلف گیاه "سریش ایرانی" (Eremurus persicus) منطقه آزران کاشان مورد بررسی قرار گرفته است. این گونه انحصاری نواحی مرکزی ایران بوده و در اراضی آبرفتی ارتفاعات کوهستانی دارای رویشگاه های طبیعی می باشد. سرشاخه های گلدار و میوه های گیاه در بهار سال ۱۳۹۱ از منطقه آزران کاشان جمع آوری، در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش استخراج و تقطیر همزمان با حلال آلی (SDE) اسانس گیری گردید. برای شناسائی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. ۳۷ ترکیب در اسانس گل گیاه سریش ایرانی (E. persicus) شناسائی شد که اجزای اصلی آن، شامل: ترکیب های هگزادکانوئیک اسید (۴/۱۱درصد)، نونانال (۰۱/۹ درصد)، پاراوینیل گوائیاکول (۹۴/۶درصد)، هپتادکان (۳۱/۵درصد) و آپیول (۳۱/۵درصد) بودند. ۲۶ ترکیب شیمیائی در اسانس برگ گیاه شناسائی شد که اجزای عمده آن به ترتیب شامل: ترکیب های کایورن (۴۵/۸درصد)، هگزادکانوئیک اسید (۹۵/۷درصد)، بتا-یونون (۰۴/۷درصد) و ۲E,۴E-دودکادی انول (۸۸/۵درصد) بودند و تعداد ۳۰ ترکیب از اسانس میوه گیاه استخراج شد که اجزای عمده آن به ترتیب شامل: ترکیب های هگزا دکانوئیک اسید (۰۷/۱۳درصد)، ترانس- وربنول (۸۵/۹درصد)، ۶E‚۱۰E-پسودوفیتول (۲۲/۷درصد) و اپی-۱۳-مانول (۶/۵درصد) بودند. مقایسه ترکیب های ترپنی موجود در اسانس اندام های مختلف گیاه سریش ایرانی نشان داد، بیشترین ترکیب های مونوترپنی اسانس گیاه سریش ایرانی مربوط به اندام برگ و میوه گیاه بود و عمده ترکیب های سزکوئی ترپنی اسانس گیاه، مربوط به اندام گل بود و بخش اعظم ترکیب های فرار اسانس گیاه، متعلق به کتون ها، اسیدها، استرها و الکل ها بودند.