چهره سعدی در آینه های موج دار

شخصیت راستین نام آوران بزرگ گذشته را، بهتر از هر جای دیگر، در آینه آثارشان می توان باز شناخت. آفریده های ادبی که نمودهای روشنی از لحظه های شگفت آفرینندگی اند، بیش از هر چیز دیگر می توانند خواننده هوشیار را با گذر از پیچ و خم های ویژه، به دنیای درون آفریننده خود راه ببرند. هرچند، گاهی با انگیزه های گوناگون آثاری آفریده می شوند که با هستی راستین آفریننده سازگاری بایسته ای ندارند. این ترفندها را نیز می توان با ژرف نگری هوشیارنه ای باز شناخت. به روشنی آفتاب، آشکار است که داوری شایسته درباره اندیشه های گوناگون یک سخن سرا، هنگامی به بار می نشیند که همه آفریده های او پیش چشم داور باشد، هرگز نمی توان تنها با نگاهی گذرا با گوشه ای از نوشته ها یا سروده های کسی، ساختمان اندیشه های او را باز نمود. افزون بر این، شایسته تر آن است که داوری از ستیغ «آگاهی دامنه دار و گسترده» انجام پذیر، تا فرآیند داوری به دره ناراستی و ناروایی نغلتد.