نگاهی به منظومه نویافته زال و مقاتل دیو

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 207

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JISUT-7-1_007

تاریخ نمایه سازی: 8 اسفند 1400

چکیده مقاله:

سرگذشت زال، فرزند سام نریمان، یکی از پرماجراترین و شگفت آورترین داستان های متون حماسی و پهلوانی ایران است. موی سپید زال، رانده شدن او از درگاه پدر، پرورش یافتن در آشیانه سیمرغ و در نهایت عمر طولانی او، همگی ویژگی هایی است که چهره زال را نسبت به دیگر قهرمانان داستان های ملی متمایز نشان می دهد. در شاهنامه، زال در آغاز جوانی پهلوان نیرومندی است، اما به محض رسیدن رستم به سن بلوغ، به دلیل ضعف پیری از حضور در میدان جنگ کناره می گیرد و جای خود را به فرزند می دهد و از آن پس، نقش قهرمان خردمندی را بازی می کند که راهنمای شاهان و پهلوانان است. ظاهرا این نقیصه در سرگذشت زال سبب شده که در ادوار بعد داستان گزاران به خلق داستان ها و روایاتی بپردازند که در آن ها زال، با وجود کهولت سن، همچنان از یلان سترگ ایران به شمار می رود و در میدان های جنگ، هنرنمایی های بسیاری از خود نشان می دهد. یکی از این دسته داستان ها نبرد زال با دسته ای از دیوان در آغاز جوانی است که بر آن ها پیروز می شود. در این مقاله نخست به بررسی داستان های زال در متون حماسی و پهلوانی ایران می پردازیم و سپس نگاهی به منظومه ناشناخته «زال و مقاتل دیو» می اندازیم و با بررسی برخی قراین متنی، حدود تقریبی سرایش آن را نشان می دهیم.

کلیدواژه ها:

ادبیات حماسی ، منظومه های پهلوانی فارسی ، شاهنامه ، زال ، زال و مقاتل دیو

نویسندگان

رضا غفوری

استادیار دانشگاه حضرت نرجس (س) رفسنجان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۸۷)، «چند بن مایه و آیین مهم ازدواج ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۹۰)، دفتر خسروان، برگزیده شاهنامه فردوسی، تهران، سخن ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۹۶)، نیم­پخته ترنج، تهران، سخن ...
  • ابن بلخی (۱۳۷۴) فارسنامه، تصحیح منصور رستگار فسایی، شیراز، بنیاد ...
  • ابن خلدون (۱۳۸۳)، العبر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، پژوهشگاه علوم ...
  • افشاری، مهران (۱۳۸۷)، «روایت کشتن اژدها و ازدواج با دختر»، ...
  • انجوی شیرازی، سیدابوالقاسم (۱۳۶۹)، فردوسی نامه، ۳ جلد، تهران، ...
  • ایرانشاه بن ابی الخیر (۱۳۷۰)، بهمن نامه، تصحیح رحیم عفیفی، ...
  • ببر بیان (۱۳۹۴)، هفت منظومه حماسی، تصحیح رضا غفوری، تهران، ...
  • بلعمی، ابوعلی (۱۳۸۶)، تاریخ بلعمی. تصحیح محمد تقی بهار ...
  • بندهش (۱۳۸۰)، گزارش مهرداد بهار، تهران، توس ...
  • ثعالبی نیشابوری (۱۳۶۸). تاریخ ثعالبی، ترجمه محمد فضایلی، تهران، نقره ...
  • جیحونی، مصطفی (۱۳۸۰)، حماسه آفرینان شاهنامه، اصفهان، شاهنامه پژوهی ...
  • حسینی قزوینی، شرف الدین فضل الله (۱۳۸۳)، المعجم فی آثار ...
  • حمیدیان، سعید (۱۳۸۷)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، ...
  • خالقی مطلق، جلال (۱۳۷۲)، « ببر بیان»، گل رنج‎های ...
  • خواندمیر، غیاث­الدین حسینی (۱۳۶۲)، تاریخ حبیب السیر، تهران، کتابفروشی خیام ...
  • داستان پتیاره (۱۳۹۴)، هفت منظومه حماسی، تصحیح رضا غفوری، تهران، ...
  • داستان رستم و سهراب (۱۳۶۹)، نگارش مرشد عباس زریری، به ...
  • داستان کک کوهزاد (۱۳۸۲)، به اهتمام سید محمد دبیرسیاقی، تهران، ...
  • دینوری، ابوحنیفه (۱۳۶۴)، اخبار الطوال. ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، ...
  • رزم نامه شکاوندکوه (۱۳۹۴)، هفت منظومه حماسی، تصحیح رضا غفوری، ...
  • رستم نامه (۱۳۸۷)، تصحیح محمد بهشتی، تهران، پیری ...
  • رودنکو، م. ب. (۲۵۳۶)، افسانه های کردی، ترجمه کریم کشاورز، ...
  • زال و مقاتل دیو، مندرج در نسخه شاهنامه کتابخانه ملی ...
  • زرین قبانامه (۱۳۹۳)، تصحیح سجاد آیدنلو، تهران، سخن ...
  • سرکاراتی، بهمن (۱۳۸۵)، سایه های شکارشده،تهران، طهوری ...
  • طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (۱۳۸۴)، تاریخ الرسل و الملوک. ...
  • طرسوسی، ابوطاهر محمد (۱۳۷۴)، داراب نامه، تصحیح ذبیح­الله صفا، تهران، ...
  • طومار شاهنامه فردوسی (۱۳۸۱)، به کوشش کوشش احمد هاشمی و ...
  • طومار کهن شاهنامه فردوسی (۱۳۹۰)، به کوشش جمشید صداقت نژاد، ...
  • طومار نقالی سام نامه (۱۳۸۰)، به کوشش حسین حسینی، تهران، ...
  • طومار نقالی شاهنامه (۱۳۹۱)، به کوشش سجاد آیدنلو، تهران، به ...
  • عطایی (بی تا)، برزونامه جدید، دست‎نویس کتابخانه ...
  • عطایی (بی تا)، برزونامه جدید، نسخه آنکتیل دوپرون، به ...
  • فرامرزنامه بزرگ (۱۳۹۴) تصحیح ماریولین فان زوتفن و ابوالفضل خطیبی، ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۶)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق (جلد ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۷۹)، شاهنامه فردوسی همراه با خمسه نظامی [نسخه ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۷۷)، شاهنامه فردوسی (حاشیه ظفرنامه مستوفی)، تهران، مرکز ...
  • فصیح خوافی (۱۳۸۶) مجمل فصیحی. تصحیح محسن ناجی نصرآبادی. تهران: ...
  • قزوینی، یحیی بن عبداللطیف(۱۳۸۶) لب التواریخ. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: ...
  • کک کوه زادنامه (۱۳۹۴)، هفت منظومه حماسی، تصحیح رضا غفوری، ...
  • کوسج، شمس الدین محمد (۱۳۸۷)، برزونامه ی کهن، تصحیح اکبر ...
  • لطفی نیا، حیدر (۱۳۸۸)، حماسه های قوم کرد، تهران، سمیرا- ...
  • مادح، قاسم (۱۳۸۰)، جهانگیرنامه. تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران، موسسه مطالعات ...
  • مجمل التواریخ والقصص (۱۳۸۳)، تصحیح محمد تقی بهار، تهران، دنیای ...
  • مختاری ( بی تا)، شهریارنامه، تصحیح رضا غفوری، تهران، بنیاد ...
  • مختاری، محمد (۱۳۹۳)، اسطوره زال، تهران، توس ...
  • مرتضوی، منوچهر (۱۳۸۵)، فردوسی و شاهنامه، تهران، توس ...
  • مستوفی، حمدالله (۱۳۸۱)، تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر ...
  • مسعودی، علی بن حسین (۱۳۸۲)، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ...
  • مشکین نامه (۱۳۸۶)، طومار نقالی حسین بابا مشکین، به اهتمام ...
  • معین، محمد (۱۳۴۲)، حواشی بر برهان قاطع، تهران، ابن سینا ...
  • منهاج سراج (۱۳۴۲)، طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل، مطبعه ...
  • مهتدی، فضل الله (۱۳۸۹)، افسانه‎های کهن ایرانی، تهران، هیرمند ...
  • میرخواند (۱۳۳۸)، روضه الصفا، تهران، انتشارات خیام ...
  • نثر نقالی شاهنامه (۱۳۹۴)، تصحیح رضا غفوری، شیراز، سیوند ...
  • هفت­لشکر (۱۳۷۷)، تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران، پژوهشگاه ...
  • نمایش کامل مراجع