بررسی نقش انگاره های بنیادین در خلق کالبد معماری قدسی-آموزشی (نمونه موردی: مسجد-مدرسه آقابزرگ کاشان)

امروزه در پی عدم توجه به برخی اصول مبنایی و ریشهدار در معماری آموزشی، مکانهای حاصل رو به اضمحلال رفته و روح الهی که لازمه دستیابی به هدف والای امر معماری یعنی جذب روان جستجوگر انسان و عروج و تعالی اوست، آنگونه که شایسته است، تامین نمی گردد. از همین روی تلاش برای کامیابی در خلق این دست فضاها، همانطور که در بناهای قدسی-آموزشی کهن بر عمق جان مینشیند، مرهون ترکیب آنها با فضاهای قدسی و کاربست ویژگیهای مشترک کالبدی در این مکانهای ترکیبی میباشد. از طرفی، دستیابی به این ویژگیها تنها درسایه شناخت انگاره های بنیادین کهن(که در روانشناسی محیط تحت عنوان کهنالگو مطرح میگردند) و بازیابی پیوند قطع شده آنها با معماری قدسی-آموزشی، ممکن می نماید. با شناخت این انگاره ها که در قالب هفت فرم کهنالگویی مطرح میگردند و آگاهی از نحوه ظهور و تجلی آنها در مکانهای قدسی-آموزشی سنتی، میتوان به اهمیت و الزام حضور تمامی آنها در لایه های سطحی و عمقی این نوع معماری پی برد. همچنین میتوان این مفاهیم را که ریشه در بعد الهی و حقایق ماورایی دارند، وجه اشتراک فضاهای ترکیبی قدسی-آموزشی و به تبع آن، از اصول معماری این دست فضاها دانست. علاوه بر آن، افزایش پایداری بنا و برانگیختن فطرت مشترک آدمی جهت رسیدن به هدف والای فضا، در سایه توجه و بهکارگیری مطلوب این مفاهیم و مظاهر آنها در معماری امکانپذیر است. هدف پژوهش حاضر، بازشناخت مبانی معماری ترکیبی قدسی-آموزشی که از آنها تحت عنوان مسجد-مدرسه یاد میشود و همچنین بررسی انگاره های بنیادین و چگونگی ظهور و سطوح حضور آنها در مسجد-مدرسه آقابزرگ کاشان به عنوان نمونه کاملی از مسجد-مدرسه هاست. راهبرد این تحقیق، کیفی و رویکرد آن مطالعه کتابخانه ای و تحلیل داده ها به روش توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش، تبیین الزام و مراتب حضور این انگاره ها در ساختار معماری قدسی-آموزشی است.