تاثیر معماری ایرانی و معماری اسلامی در تقابل با بحران کم آبی در ایران (گذشته و حال)

آب در طول تاریخ با مرتفع ساختن نیاز های متعدد انسان همیشه نقش آفرینی کرده و به عنوان عنصری مهم در زندگی انسان ها به شمار می آید. افزون بر آن جایگاه آب دردین به عنوان عنصری مقدس و نقش حیاتی آن در زندگی بشر، در معماری ایرانی نیز از جایگاه ویژه و برجسته ای برخوردار است. امروزه به دلایل مختلفی اعم از تغییر اقلیم، افزایش تقاضا، محدودیت منابع آبی به نظر می رسد که در آینده ای نه چندان دور با موجی از بحران و تنش آب روبه رو خواهیم شد.طبق چشم انداز سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در افق سال ۲۰۵۰پیش بینی می شود تقاضای آب تا این زمان با افزایشی ۵۵ درصدی روبه رو خواهد شد و به دنبال آن مشکلاتی اعم از عدم دسترسی همه به آب، کاهش اراضی کشاورزی، کاهش تولید مواد غذایی، و مصرف سرانه آن به وجود خواهد آمد. به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران ، کم آبی در اکثر نقاط این سرزمین سابقه ای دیرینه دارد لذا با بهره گیری از معماری ایرانی موفق به گذر از این تنش های آبی شده اند. در این مقاله سعی به بررسی شیوه های معماری ایرانی در گذشته و حال در مقابله با بحران های آبی داریم. این پژوهش در کنار مطالعات کتابخانه ای، به روش تحلیلی و توصیفی صورت گرفته است و طی آن به بررسی شیوه های زیبا و کارآمد معماری ایرانی در مقابله با بحران آب پرداخته می شود. استفاده از آب انبار در گذشته به عنوان روشی بسیار موثر به منظور مقابله با کم آبی ترویج داشته است. آب انبار ها مخزن هایی سرپوشیده هستند که در دل زمین حفر می شوند و پوششی بر فراز آن گنبد به منظور جلوگیری از تبخیر آب قرار دارد. همچنین در بعضی شهرها همرا با آن بادگیرهایی نیز ساخته می شود تا ضمن ایجاد جریان هوا، سبب برخورد هوا به سطح آب می شود تا استفاده کننده از آبی گوارا بهره مند شود. همچنین این آب انبارها اصولا از مصالحی بوم آورد ساخته می شدند و با توجه به اقلیم منطقه و شهر شکل و پوشش آن نیز متفاوت بودند. افزون بر آب انبارها از قنات ها نیز به منظور استفاده از منابع آبی استفاده می شد و روشی ابداعی مختص ایرانیان بود و در حفر آن از فنون مختلفی استفاده می شد و روشی فوق العاده موثر در بهره مندی از آب می باشد. امروزه با توجه به بحران آب و پیامد های آن و همچنین هزینه های سنگین شیرین سازی آب شرب می شود گفت با اتکا به معماری ایرانی و ذخیره سازی آب به روش آب انبارها به عنوان روشی موثر در مقابله با تنش های آبی از آن بهره برد.