بررسی نقش مساجد محله ای در تقویت تعاملات اجتماعی در محلات سنتی اسلامی

در گذشته مساجد نقش تعیین کنندهای در الگوی کلی و هویت مشترک شهرهای اسلامی داشتند. در این میان مساجد محله ای به عنوان فضایی عمومی با رویکردهای متعدد کالبدی همواره نقشی کلیدی در شکل گیری مراکز محلی در شهرهای اسالمی دارا بوده اند و همراه با افزایش جمعیت شهرها و تغییرات ویژگی های اجتماعی آنان در طول تاریخ تعدادشان افزایش می یافت. در طول تاریخ شکل گیری شهرهای اسلامی، مساجد همواره به عنوان فضاهای عمومی مهم و مردمی دارای عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی بوده و در زندگی مردم نقش محوری داشته اند. اما متاسفانه امروزه نقش مسجد یک نقش محوری در اداره امور محله و جامعه نیست و سیمای عناصر شهری و در نتیجه کالبد شهر انعکاس دهنده ی هویت ساکنان آن نمیباشد و نیز این عنصر هویت بخش دیگر در توسعه های جدید شهری دیده نمی شود. سیر بررسی مطالعات معماری سنتی صورت گرفته بیانگر این است که مساجد در توسعه کالبدی و ساختاری محالت شهری اغلب به عنوان مراکز عمومی، فرهنگی مذهبی به شکل یک مجتمع برخوردار از کلیه امکانات فرهنگی طراحی شده و به عنوان اصلی ترین عامل هویت بخش به محالت شهری ایفای نقش می کردند. در روند مدرنیته شدن شهر، مساجد به عنوان یک عنصر هویت ساز در درجه دوم اهمیت قرار گرفته اند و با توجه به مطالعات انجام شده، مساجد و ویژگی های آن به لحاظ اصول شهرسازی هم از نظر تعداد و هم از نظر شکل توزیع، در شرایط مناسبی نمی باشد. در همین راستا سعی بر این است تا با بررسی نقش و حضور مسجد در ایجاد قرارگاه های کالبدی و فضاهای تعامالت اجتماعی باری دیگر هویت و شخصیت محالت احیاء شود. هدف این پژوهش که بر اساس روش توصیفی و به شیوه ی کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته این است که در جهت رسیدن به هویت بخشی یک محله لزوم بهره گیری از حضور، دیده شدن و فعالیت افراد درتقویت تعامل اجتماعی پویا از جمله مساجد بسیار حائز اهمیت است.