منطق الطیر عطار و منطق گفتگویی

منطق گفتگویی از جمله نظریه هایی است که در آن به زبان و سخن به عنوان پدیده هایی اجتماعی نگریسته می شود. این نظریه که تاثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریه پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزاره اصلی چندصدایی و تک صدایی، ظرفیت و افق تازه ای برای خوانش متون گوناگون به دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق الطیر عطار براساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار از سیر پرندگان به سوی سیمرغ، بررسی و تحلیل نماید. این بررسی نشان می دهد که عناصری همچون حقیقت مداری، وحدت گرایی و رابطه مرید و مرادی، از منطق الطیر متنی تک صدایی می سازد، اما مواردی وجود دارد که این متن را چندصدا کرده است؛ از جمله این موارد، پیشبرد روایت با تکیه بر گفتگوست که موجب می شود صدای شخصیت های دیگر نیز در کنار صدای نویسنده شنیده شود. افزون بر این، تاکید هدهد بر حرکت جمعی و پیدایش دیگربودگی که سرانجام، به فروپاشی شخصیت استعلایی هدهد می انجامد و همچنین، وجود فضایی کارناوالی و نشانه هایی از نقیضه و سبک بخشی، خاصیتی چندآوایی به منطق الطیر داده است.