تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن بر خشکسالی های جنوب و جنوب غرب ایران

در این پژوهش، داده­های بارش روزانه ۲۸ ایستگاه سینوپتیک جنوب و جنوب غرب ایران در دوره آماری ۱۰ ساله (۲۰۰۹-۲۰۰۰) از سازمان هواشناسی جمع­آوری گردید. با استفاده­ از شاخص بارش استاندارد (SPI)[۱] خشکسالی­های منطقه استخراج گردید. سال ۲۰۰۸ به عنوان خشک­ترین سال انتخاب شد و نقشه­های سینوپتیکی در ۴ سطح فشار تراز دریا، ارتفاع و امگا در ترازهای ۸۵۰، ۷۰۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال در ماه­های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر مشخص و تحلیل شد. بررسی پربند مرکزی بسته­شده در ۶ ماه بارشی سال ۲۰۰۸ به صورت روزانه در سطوح مختلف نشان داد که در سطح ۸۵۰ هکتوپاسکال ۷۷/۰، در سطح ۷۰۰ هکتوپاسکال ۹۸/۰ و در سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال در ۹۹/۰ موارد پربند­های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است. بررسی پربند مرکزی بسته شده در ۶ ماه مرطوب سال ۲۰۰۱ به صورت روزانه نشان داد که در سطح ۸۵۰ هکتوپاسکال در ۶۸/۰، در سطح ۷۰۰ هکتوپاسکال در ۸۳/۰ و در سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال ۷۷/۰ موارد پربند­های ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است؛ بنابراین، سال ۲۰۰۸ که خشکسالی شدیدتر بوده، درصد بیشتری از پربند­های مرکز واچرخند بسته شده است. دیگر نتایج حاکی از این است که محور واچرخند بر روی خشکی، در سال­های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۱ به صورت شرقی - غربی بوده است. این وضعیت، در ترکیب واچرخند عربستان و واچرخند شمال آفریقا بیشتر دیده می شود. از طرف دیگر، امتداد پشته در این سال­ها، بر روی ایران و عربستان قرار گرفته و پایداری را در منطقه مورد مطالعه حاکم نموده است؛ بنابراین ناوه مدیترانه­ای نمی تواند به عرض­های پایین نفوذ کند و به سوی عرض­های بالاتر حرکت می کند. نهایتا نیمه جنوبی ایران تحت تاثیر سامانه­های بارشی قرار نمی گیرد. از طرف دیگر کم­فشار سودانی فقط تا روی دریای سرخ پیشروی کرده و بر روی منطقه مورد مطالعه نفوذ نکرده است. [۱]- standardized precipitation  index