تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 137

فایل این مقاله در 36 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IEJ-25-34_002

تاریخ نمایه سازی: 17 اسفند 1400

چکیده مقاله:

هدف اصلی این پژوهش تبیین رشد انسان بر اساس پیوستار مفهوم شناختی تعقل است. این تبیین بر آیات قرآن کریم، بررسی تفسیر المیزان و اتکا به مبانی و اصول حکمت متعالیه بویژه اصالت وجود، حرکت جوهری و وحدت تشکیکی متکی است. روش این پژوهش تحلیل مفهومی است. مفهوم تعقل با استفاده از چهار شیوه تحلیل مفهومی یعنی بررسی بافت یا سیاق مفهوم، بررسی ترادف کلمات و عبارات، تحلیل بر حسب مفهوم متضاد و تحلیل بر حسب شبکه معنایی از نوع ارتباط اندراجی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، تعقل مفهوم مشکک است که در کلام خدای تعالی به معنای ادراک مشروط با سلامت فطرت نه تعقل تحت تاثیر غرایز و امیال نفسانی به کار رفته است و مرکزیت آن را ایجاد ربط منسجم با حقیقت بر عهده دارد. به کارگیری مفاهیم گوناگون برای عقل ناظر به حیثیت های متفاوت فعالیت ادراکی و ارادی نفس است که قدر مشترک آن در مفهوم عقل منعکس می شود که همه فرایندها و کارکردهای ادراکی، ارادی و عملی را می تواند در برگیرد. تعقل یک پیوستار طولی دارد و شامل مراتبی نظیر نهیه، حجر، تفکر، تفقه، قلب، حلم و لب می شود و رشد، حرکت پیوسته در مراتب تعقل است که این مراتب همان مراتب رشد است. متناسب با پیوستار طولی تعقل ساختار رشد در این مراتب هم افزایی و تغییر است و تکامل و رشد در مراتب تعقل حاصل تعامل مستمر کارکردهای شناختی و عملی است.

کلیدواژه ها:

تعقل ، اساس رشد انسان ، الگوی مفهوم شناختی تعقل ، کاربرد تعقل در قرآن ، تعلیم و تربیت اسلامی

نویسندگان

نازیلا صالحی

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

جمیله علم الهدی

شهید بهشتی

عظیمه منصورپور

دانشگاه علامه طباطبایی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • ابن سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۰۳). الاشارت و التنبیهات. تهران: ...
  • اردبیلی، سید عبدالغنی (۱۳۹۰). تقریرات فلسفه امام خمینی ره. تهران: ...
  • اردکانی، احمد بن محمد الحسینی (۱۳۶۲). ترجمه المبدا و معاد ...
  • باقری نوع پرست، خسرو (۱۳۸۸). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی: ...
  • باقری، خسرو (۱۳۸۹). رویکردها و روش های پژوهش در فلسفه ...
  • بستانی، فواد افرم (۱۳۷۶). فرهنگ ابجدی. ترجمه مهیار. تهران: انتشارت ...
  • پاشایی، محمد (۱۳۸۸). انسان شناسی. بابل: انتشارات علوم پزشکی دانشگاه ...
  • جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷). تفسیر انسان به انسان. ج چهارم. ...
  • دانش شهرکی، حبیب الله (۱۳۸۷). عقل از نظر قرآن و ...
  • دهکردی، سیما؛ اکبریان، رضا؛ اعوانی، شهین (۱۳۸۸). نسبت میان عقلانیت ...
  • دینانی، غلامحسین (۱۳۹۱). قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی. تهران: ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ق). مفردات الفاظ قرآن کریم. ...
  • سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ...
  • شرفی، محمدرضا (۱۳۶۴). مراحل رشد و تحول انسان به ضمیمه ...
  • صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (۱۳۸۸). اسفار. ترجمه محمد خواجوی. تهران: ...
  • صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (۱۳۸۰). اسفار. ترجمه محمد خواجوی. تهران: ...
  • صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (۱۳۶۶). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین؛ موسوی همدانی، سید محمد باقر (۱۳۷۴). ...
  • طریحی، فخر الدین بن محمد (۱۳۷۵). مجمع البحرین. تهران: انتشارات ...
  • عبداللهی، مهدی (۱۳۸۸). اتحاد نفس با عقل فعال از دیدگاه ...
  • علم الهدی، جمیله (۱۳۸۹). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت. تهران: ...
  • قرائتی، محسن (۱۳۸۳). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس هایی ...
  • قرشی، علی اکبر (۱۳۷۱). قاموس قرآن. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه ...
  • کرمانی، سعید (۱۳۹۱). معنی شناسی عقل در قرآن کریم با ...
  • مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت ...
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۳). ترجمه قرآن. قم: انتشارات دارالقرآن کریم ...
  • مهدی زاده، حسین (۱۳۸۳). آیین عقل ورزی. قم: مرکز انتشارات ...
  • ناصح، علی احمد؛ ساکی، نانسی (۱۳۸۷). جایگاه عقل و تعقل ...
  • نوروزی، علی؛ شهریاری، شهناز (۱۳۹۱). تحلیلی بر پیامدهای تربیتی عقل ...
  • وجدانی، فاطمه (۱۳۹۲). تحلیل مفهوم رشد با تکیه بر آیات ...
  • نمایش کامل مراجع