ویروسهای ایجادکننده پیچیدگی بوته چغندرقند در ایران: تنوع و پراکنش در گیاهان و مناطق جغرافیایی

ویروس پیچیدگی شدید بوته چغندرقند ((Beet severe curly top virus, BSCTV، که اخیرا به عنوان سویه شدید ویروس پیچیدگی بوته چغندرقند معرفی شده است و ویروس ایرانی پیچیدگی بوته چغندرقند (Beet curly top Iran virus, BCTIV) دو عامل اصلی ایجادکننده بیماری پیچیدگی بوته در چغندرقند و چندین میزبان دولپهای دیگر در ایران محسوب میشوند. تنوع ژنتیکی و پراکنش این ویروسها در ارتباط با میزبان، منطقه جغرافیایی و سن گیاه میزبان اصلی (چغندرقند) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر بخشی از ژنوم BSCTV و BCTIV در آمودههای دیانای استخراج شده از ۷۳۴ نمونه گیاهی جمعآوری شده از میزبانهای مختلف در پنج استان ایران انجام گرفت. قطعات تکثیر یافته به اندازه حدود ۵۰۰ و ۷۰۰ جفتباز به ترتیب از ۱۸ و ۱۰ گیاه آلوده به BSCTV و BCTIV تعیین توالی شده و واکاوی فیلوژنتیکی در مورد این قطعات صورت گرفت. اثر منطقه جغرافیایی بر تنوع ژنتیکی تنها در مورد جدایههای BCTIV مشاهده شد. نوع گیاه میزبان با تنوع ژنتیکی هیچ کدام از دو ویروس ارتباطی نشان نداد. در این مطالعه بیشترین میزان وقوع هر دو ویروس در استان فارس حادث شد. تجزیه واریانس ناپارامتری دادههای حاصل از ۷۳۴ نمونه نشان داد که شیوع هر ویروس در مزارع مختلف متفاوت است و به نوع گیاه میزبان، تاریخ کشت و منطقه جغرافیایی بستگی دارد. در حالیکه شیوع  BCTIVدر چغندر قند بیشتر از BSCTV بود، BSCTV از شیوع بیشتری در سایر میزبانها نظیر گوجهفرنگی، فلفل و لوبیا برخوردار بود.