ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد دانه لاین های مختلف گندم نان با استفاده از روش های ناپارامتری

کمبود آب مهم­ترین عامل محدود­ کننده تولیدات کشاورزی به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک محسوب می­شود. برهمکنش ژنوتیپ × محیط مسئله ای مهم در مطالعه صفات کمی است، زیرا ضمن کاهش پایداری عملکرد در محیط های مختلف، تفسیر آزمایش های ژنتیکی را دشوار و پیش بینی ها را با مشکل مواجه می سازد. به منظور تجزیه برهمکنش ژنوتیپ × محیط و تعیین پایداری عملکرد و سازگاری لاین­های گندم نان، ۱۵ لاین جدید گندم نان به­همراه رقم آفتاب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گچساران، خرم آباد، مغان و گنبد) به­مدت سه سال زراعی (۹۹-۱۳۹۶) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، لاین و برهمکنش لاین × محیط معنی دار بود. معنی دار بودن برهمکنش لاین × محیط، واکنش متفاوت لاین ها را در محیط های مختلف نشان داد و بنابراین امکان تجزیه پایداری لاین­ها وجود داشت. بر اساس میانگین رتبه همه آماره های ناپایداری مورد مطالعه، لاین­های G۱۵، G۱، G۷ و G۳ با کم­ترین مقادیر میانگین رتبه به عنوان پایدارترین و لاین­های G۲، G۶، G۸ و G۱۰ با بیش­ترین میانگین رتبه به عنوان ناپایدارترین لاین­ها شناسایی شدند. نتایج نشان داد که آماره های ناپارامتری Si(۳)، Si(۶)، NPi(۲)، NPi(۳)، NPi(۴)، KR و Top رابطه معنی­دار با میانگین عملکرد دانه و مفهوم دینامیک پایداری داشتند. بنابراین، استفاده از این روش ها برای گزینش لاین های پایدار با عملکرد بالا در گندم نان مناسب می باشند. در مجموع، لاین G۷ با میانگین عملکرد دانه و پایداری عمومی مناسب، لاین برتر این آزمایش بود که بعد از آزمایش­های تکمیلی می­تواند به­عنوان رقم جدید معرفی شود.