مدیریت بحران آثار و پیامدهای خشک شدن و آلودگی های زیست محیطی دریاچه ارومیه از منظر روانشناسی اجتماعی کاربردی

روانشناسی اجتماعی به عنوان یک علم مرزی، سرحد بین روانشناسی و جامعه شناسی قابل طرح می باشد. روانشناسی اجتماعی تنها یک دانش نظری نیست و کاربردهای مختلفی بر آن مترتب می باشد. روان شناسی محیط نگر، زمینه مورد توجه مطالعه حاضر، یک ساحه علمی است که بر رابطه موجود میان محیط طبیعی و رفتار و بهزیستی بشر، حاکم است . روانشناسی اجتماعی در مقوله روستا و توسعه روستایی از ظرفیت به کارگی ری بالایی برخوردار می باشد. در مطالعه مروری حاضر، قصد بر این است با بهره گیری از مفاهیم کلیدی چون نگرش ها، ادراکات، تاب آوری، سازگاری و مقابله، پدیده خشک شدن و آلودگی های زیست محیطی دریاچه ارومیه، آثار و پیامدهای آن را مورد بررسی با حوصله، نظم یافته و دقیق قرار گیرد. شواهد موجود حکایت از آن دارد که کاهش آب در یاچه ارومیه و خشکی آن باعث ایجاد آسیب های جدی در زمینه های طبیعی و انسانی خواهد شد. میزان آمادگی ساکنان به ویژه روستاییان در برابر خشکسالی نیز تحت تاثیر فرآیندهاو ویژگی های فردی و اجتماعی است. به روایت مطالعات انجام شده، ادراک خطر خشکسالی توسط روستائیان جغرافیای پیرامون دریاچه ارومیه منجر به انجام رفتار های عملی کاهش ریسک در سطح قابل قبول نشده است. این امر تحت تا ثیر ویژگی های جمعیت شناختی مانند سن، تحصیلات، مدت زمان اقامت در روستا بوده است. علاوه بر این متغیرهایی چون انتخاب محصول کشاورزی مقاوم، خشکسالی، دانش و مهارت، درآمد، شرکت در برنامه های آموزشی، نوسازی و بهسازی کانال های آبیاری مزارع و باغات با متغیر وابسته، رفتارهای عملی کاهش ریسک رابطه معناداری دارند. در این ارتباط توصیه می شود از طریق ارتقاء دانش و مهارت روستائیان می توان نقش عوامل منفی مانند منفعت طلبی، رفع عادات شکننده روستائیان در زمینه خشکسالی و تعصبات کورکورانه آنها را از بین برد. مساله قابل طرح دیگر این است که میزان خسارت و تلفات ناشی از حوادث غیرمترقبه ناشی از بلاهای طبیعی میزان آمادگی جامعه و عبارت بهتر تاب آوری جامعه در برابر واقعه، همستگی دارد. ضعف اقتصادی روستائیان، عدم آموزش و مهارت، وابستگی شدید به زمین، خشکسالی، نبود خدمات اجتماعی مناسب، عدم رعایت ضوابط ساخت و ساز و غیره از جمله مواردی است که میزان آسیب پذیری روستاها را در برابر خطرات بالا برده است. در راستای تقویت ویژگی های تاب آوری، لزوم برنامه ریزی جامع مورد توصیه می باشد. همچنین در راستای تقویت تاب آوری جهت کاهش اثرات منفی خشکسالی اجرای راهکارهای آموزشی و ترویجی مناسب در نواحی روستایی به منظور آموزش روستائیان، بهره گیری از فن آوریهای جدیدوتقویت تدابیر توسعه سرمایه گذاری های بلندمدت متناسب باظرفیت های فیزیکی، ارتقاء دانش و آگاهی عمومی، گسترش تشکل های مردمی در قالب یک سیستم به صورت کلیت واحد در مناطق روستائی ضرورت اجتناب ناپذی ری می باشد.