بررسی گروه های سازگاری رویشی و بیماری زایی جدایه های Colletotrichum coccodes عامل خال سیاه سیب زمینی در ایران *

بیماری خال سیاه سیب زمینی توسط Colletotrichum coccodes ایجاد می شود و در اکثر مناطق کشت سیب زمینی ایران پراکنده است. عامل بیماری یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد در مزرعه است و باعث پوسیدگی غده ها و افت وزن محصول در انبار می شود. وضعیت تنوع ژنتیکی و توان بیماری زایی این قارچ در ایران مشخص نبود. برای این منظور از مناطق عمده سیب زمینی کاری استان های اردبیل ‍، اصفهان و همدان اقدام به نمونه برداری از گیاهان با علایم بیماری شد. از ۱۰۸ جدایه به دست آمده ۴۸ جدایه با توجه به مناطق نمونه برداری انتخاب شدند. بر پایه واکنش های سازگاری رویشی در مجموع چهار گروه چند عضوی IRN-VCG۱، IRN-VCG۲، IRN-VCG۳ و IRN-VCG۴ به ترتیب با فراوانی ۸۶/۴۲، ۲۹/۱۴، ۱۶/۴ و ۱۶/۴ درصد  و شش گروه تک عضوی تعیین شدند. جدایه های اردبیل در گروه های IRN-VCG۱ و IRN-VCG۲ با فراوانی ۵۰ و ۵/۱۲ درصد قرار گرفتند و بقیه جدایه ها گروه های تک عضوی را تشکیل دادند. سه گروه IRN-VCG۱، IRN-VCG۲ و IRN-VCG۳ به ترتیب با فراوانی ۵۵، ۱۳ و ۱۳ درصد جدایه های همدان را در بر گرفتند و باقی جدایه ها در گروه های تک عضوی جای داده شدند. جدایه های استان اصفهان به سه گروه IRN-VCG۱، IRN-VCG۲ و  IRN-VCG۴با فراوانی ۲۵، ۱۹ و۱۲ درصد تعلق داشتند و بقیه جزو گروه های تک عضوی بودند. با استفاده از دو روش تلقیح اینوکلوم قارچ به غده های سیب زمینی و آلوده سازی ریشه، بیماری زایی جدایه ها بررسی شد. به جز پنج جدایه بقیه جدایه ها قادر به پوسانیدن غده های سیب زمینی بودند و همه جدایه ها توانستند در ریشه و ساقه زیرزمینی ایجاد بیماری کنند. مقایسه داده های مربوط به شدت بیماری زایی نشان داد شدت پوسانندگی غده ها و گسترش میکرواسکلروت های جدایه ها در اندام های زیرزمینی مستقل از هم هستند. هم چنین بین گروه های سازگاری رویشی و قدرت بیماری زایی جدایه ها هم بستگی وجود نداشت ولی بین این گروه ها و مناطق جغرافیایی جدایه ها هم بستگی اندکی دیده شد. پژوهش حاضر نشانگر تنوع قابل توجه گروه های سازگاری رویشی در این گونه است.