نقد و بررسی بازتاب تحلیل های نحوی سیبویه بر مجمع البیان طبرسی

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 137

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TSHQ-4-7_009

تاریخ نمایه سازی: 24 اسفند 1400

چکیده مقاله:

الکتاب "سیبویه"(ت:۱۸۰ه) تقریبا به عنوان کهن ترین کتاب در زمینه ی علم نحو و بررسی شواهد قرآنی به حساب می آید و برای بسیاری از بزرگان بعد از خودش به عنوان یک مرجع موثق در این زمینه بر شمرده می شود. "سیبویه" در تدوین قواعد نحوی و برای تثبیت آرای نحوی خود توجه خاصی به شواهد قرآنی داشته و قرآن را مرکز توجه در تحلیل های خود قرار داده است. ضرورت این پژوهش در جهت نشان دادن ارتباط بین علم نحو و تفسیر است. این پژوهش در ابتدا به بررسی تحلیل شواهد قرآنی در کتاب "سیبویه" می پردازد که در این بررسی برای روشن شدن مطلب و تحلیل های سیبویه از توضیحات دانشمندان نحوی دیگر کمک گرفته شده است. سپس به صورت تطبیقی به بررسی میزان و چگونگی تاثیر تحلیل های "سیبویه" بر روی"طبرسی" که از مفسران بزرگ شیعی به حساب می آید،اشاره می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که "طبرسی" در برخی از شواهد قرآنی تحلیل های "سیبویه" را پذیرفته و در تحلیل خود مستقیما از او نقل قول می کند یا این که بدون ذکر نام، به صورت غیر مستقیم از وی تاثیر گرفته است. در اینجا می توانیم بگوییم که اکثر بازتاب تحلیل های سیبویه به صورت غیر مستقیم در تفسیر مجمع البیان دیده می شود. دیگر این که در برخی موارد مشاهده می کنیم که "طبرسی" برخی از تحلیل های "سیبویه" را نپذیرفته و دیدگاهی بر خلاف دیدگاه نحوی "سیبویه" دارد و در برخی از نمونه های قرآنی نقد ملایمی بر تحلیل "سیبویه" وارد می کند .

نویسندگان

ابوالفضل رضایی

دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه شهید بهشتی تهران

زهرا احمدلو

دانشجوی دکترا زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهیدبهشتی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن بابشاذ (۱۹۷۷): «شرح المقدمه المحبسه»، تحقیق: ترکی العتیبی، الریاض: ...
  • ابن سراج، محمد بن عبد الملک (۱۹۸۵): «الاصول فی النحو»، ...
  • ابن مالک (۱۴۲۰): «شرح الکافیه الشافیه»، تحقیق: عبدالمنعم هریدی، مرکز ...
  • ابن ندیم (۱۹۹۶): «الفهرست»، تحقیق: یوسف علی الطویل، بیروت: دار ...
  • الاخفش الاوسط، ابوالحسن سعیدبن مسعده (۱۹۷۹): «معانی القرآن»، تحقیق: فائز ...
  • الالوسی، شهاب الدین محمد الالوسی البغدادی (۲۰۰۵): «روح المعانی فی ...
  • الرمانی، علی بن عیسی (۱۴۰۲): «شرح کتاب سیبویه، من (باب ...
  • جیگاره، مینا (۱۳۸۳): «اسلوب­های تاکیدی در زبان قرآن»، فصلنامه­ی علمی ...
  • رفیده، ابراهیم عبدالله (۱۹۹۰): «النحو و کتب التفسیر»، لیبیا: الدار ...
  • سیبویه، ابی بشر عمرو بن عثمان بن قنبر (۱۹۸۸): «الکتاب»، ...
  • السیرافی، ابی سعید (۲۰۰۸): «شرح کتاب سیبویه»، المحقق: احمد حسن ...
  • الطباطبایی، محمد حسین (۱۹۷۳): «المیزان فی التفسیر القرآن»، لبنان: بیروت: ...
  • الطبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن (۲۰۰۵): «مجمع البیان فی تفسیر ...
  • العنبکی، علی عبدالله حسین (۲۰۱۲): «الحمل علی المعنی فی العربیه»، ...
  • القرشی المالکی، صالح بن مطلق بن سعد (۱۴۳۹): «التعلیل النحوی ...
  • القرطبی، عبدالله محمد (لاتا): «الجامع لاحکام القرآن»، مصر: دار الکاتب ...
  • القیسی، مکی بن ابی طالب (لاتا): «مشکل اعراب القرآن الکریم»، ...
  • الموسی، نهاد (۱۹۸۷): «نظریه النحو العربی فی ضوء مناهج النظر ...
  • نمایش کامل مراجع