تحلیل فرم و ساختار کتیبه های مناره های(میل) آجری دوره های غزنوی و سلجوقی در خراسان

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 210

فایل این مقاله در 17 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JJHJOR-13-4_002

تاریخ نمایه سازی: 21 فروردین 1401

چکیده مقاله:

 چکیدهقابلیت قلم کوفی در هندسه حروف و هم آمیختگی آن با نقوش در دوره های غزنوی و سلجوقی طیف وسیعی از تزیینات را به مدد ذوق ایرانی بر آثار معماری به جای گذاشته است. هدف، بازخوانی کتیبه ها و تحلیل فرم و ساختار نوشتاری حاکم بر مناره های راهبر فیروزآباد، خسروگرد، ایاز و کرات از دوره غزنوی و سلجوقی در خراسان امروزاست. مقاله به دنبال پاسخ بدین سوال است که مضامین کتیبه مناره های مذکور چیست و ویژگی های فرم و ساختاری این کتیبه ها چگونه است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات، بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای و به ویژه برداشت های میدانی استوار است. یافته ها نشان می دهد در کتیبه مناره ها از ترکیب نوشتار با نقوش گیاهی و گاهی نوشتاری صرف استفاده شده است. در ترکیب کتیبه علاوه بر حروف افراشته،  طراحی خلاق سایر حروف در راستای کشیدگی کتیبه، ضرب آهنگ استواری را ارائه داده است. حرف «لا» نقش پویایی در حرکت سیال کتیبه ها دارد. تنوع طراحی حروف در کتیبه مناره فیروزآباد، چشمگیر است و از توان کاتب در ترسیم حروف در ساختار منسجم کتیبه حکایت می کند. این صلابت در سادگی مناره کرات و خسروگرد نیز عیان است، اگرچه در مناره ایاز اندکی مغفول مانده است. 

نویسندگان

عاطفه بدیعی گورتی

کارشناسی ارشد هنر اسلامی، گروه هنر اسلامی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد. ایران.

علیرضا شیخی

استادیار دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران،ایران، نویسنده مسئول

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اتینگهاوزن، ریچارد؛ گرابر، الگ(۱۳۸۷) هنرو معماری اسلامی(۱)، ترجمه یعقوب آژند، ...
  • اسماعیلی، مژگان(۱۳۹۴) «منار فیروزآباد بردسکن»، اثر، ۳۶(۷۱)، ۱۲-۳ ...
  • افشار آرا، محمدرضا(۱۳۸۰) خراسان و حکمرانان یا تاریخ استانداری خراسان ...
  • بلر، شیلا(۱۳۹۴) نخستین کتیبه ها در معماری دوران اسلامی، ترجمه ...
  • حاتم، غلامعلی(۱۳۷۹) معماری اسلامی ایران در دوره سلجوقیان، تهران: ماجد ...
  • حاتم، غلامعلی؛ استیری، نفیسه(۱۳۸۸) «بررسی تزیینات آجرکاری در مناره خسروجرد ...
  • خادم زاده، محمدحسن؛ ملازاده، مریم؛ مدنی، سیده ساجده(۱۳۹۱) «بررسی پیرامون ...
  • خزایی، محمد(۱۳۹۶) منار جام؛ کتیبه ها و نقوش تزیینی و ...
  • صالحی کاخکی، احمد؛ موسی تبار، نجمه(۱۳۹۵) سنگ بست مجموعه تاریخی ...
  • صالحی، سحر؛ خزایی، محمد؛ احمدپناه، سیدابوتراب(۱۳۹۹) «تحلیل ساختار و یژگی ...
  • عمید، حسن(۱۳۸۹) فرهنگ عمید، جلد ۲، تهران: اشجع ...
  • فرخی، علی؛ اکبری، امیر(۱۳۹۲) «بررسی میل مناره های خراسان»، پژوهش ...
  • فرانک آیرین؛ برانسون دیوید(۱۳۷۶)جاده ابریشم، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: سروش ...
  • کیانی، محمدیوسف(۱۳۷۴) تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی، تهران: ...
  • ___________(۱۳۷۹) معماری ایران(دوره اسلامی)، تهران: سمت ...
  • مساحی خوراسگانی، مریم(۱۳۹۵) «مطالعه تطبیقی اجرای کتیبه های کوفی آجری ...
  • مکی نژاد، مهدی(۱۳۹۷) «ساختار و ویژگی های کتیبه های کوفی ...
  • موسوی بجنوردی، کاظم(۱۳۸۰) تاریخ جامع ایران، جلد۱۸، تهران: مرکز دائره ...
  • نعیما، غلامرضا(۱۳۹۴) سیر تحول معماری ایران در آغاز دوران اسلامی ...
  • E`t.combe, j. sauvaget.et, g. wiet(۱۹۳۷), Re`pertoireChronologiqueDe`pigraphieArabe ,publications :HillenBerand, (۱۹۹۴) Islamic ...
  • Amid, H. (۲۰۱۰). Farhang Amid, (Vol. II), Tehran: Ashja Publishing ...
  • Blair, Sh. (۲۰۱۵) The First Inscriptions in the Architecture of ...
  • Combe, E`t. Sauvaget.et, J. Wiet. G. (۱۹۳۷). Re`pertoireChronologiqueDe`pigraphieArabe ...
  • Ismaili, M. (۲۰۱۵) Firoozabad Bardaskan Minaret, Asar, ۳۶ (۷۱), ۳-۱۲ ...
  • Ettinghausen, R, Graber, A. (۲۰۰۸). Islamic Art and Architecturet (۱), ...
  • Farokhi, A. (۲۰۱۳). Investigation of Khorasan Minarets. Journal of History ...
  • Frank, I., Branson, D, (۱۹۹۷). Silk Road, Translated by: Mohsen ...
  • Hatam, Gh. (۲۰۰۰). Islamic Architecture of Iran in the Seljuk ...
  • Hatam, Gh. Astiri, N, (۲۰۰۹). A Study of Brickwork Decorations ...
  • HillenBerand, R. (۱۹۹۴) Islamic Architecture (Form, Function & Meaning) Edinburgh: ...
  • Khademzadeh, M. H., Mulazadeh, M., Madani, S. (۲۰۱۲) Study on ...
  • Khazaei, M. (۲۰۱۸) Minar Jam; Inscriptions and Decorative Motifs and ...
  • Kiani, M. (۱۹۹۵). History of Iranian Architecture in the Islamic ...
  • Kiani, M. (۲۰۰۰). Architecture of Iran (Islamic Period), Tehran: Samt ...
  • Makinejad, M. (۲۰۱۸). Structure and Appearance of Decorative Kufic (Gol-dar, ...
  • Massahi Khorasgani, M. (۲۰۱۵). Comparative Study on the Implementation of ...
  • Mousavi Bojnourdi, K. (۲۰۰۱). Comprehensive History of Iran, (Vol. ۱۸) ...
  • Naima, Gh. (۲۰۱۵). The Evolution of Iranian Architecture from the ...
  • Salehi Kakhki, A., Mousa Tabar, N. (۲۰۱۶). Sangbast, a Historical ...
  • Salehi, S., Khazai, M., Ahmadpanah, S. (۲۰۲۱). The Structure and ...
  • نمایش کامل مراجع