رابطه برخی خصوصیات خاک با مقادیر دبی ویژه و بار رسوب معلق ویژه در آبخیز رودخانه کرج، کسیلیان، رود زرد و سعیدآباد چای

پدیده فرسایش خاک، حمل مواد و رسوبگذاری در آبخیز، تحت تاثیر عوامل طبیعی و دخالت های انسانی است. تمامی این فرآیندها، غیرخطی و به شدت پیچیده است. بنابراین در پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل موثر محیطی بر روی دبی ویژه و بار رسوب معلق ویژه، تنها از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در آبخیز رودخانه کرج، کسیلیان، رود زرد و سعیدآباد چای استفاده شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی حوضه ها که در آزمایشگاه اندازه گیری شدند، شامل پایداری خاک دانه ها، توزیع اندازه ی ذرات خاک، جرم مخصوص ظاهری خاک، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، واکنش خاک با استفاده از دستگاه pH متر، هدایت الکتریکی خاک، کربنات کلسیم معادل و ماده آلی بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مقادیر دبی ویژه در تمام حوضه ها مشابه است، درصورتی که مقادیر بار رسوب معلق ویژه آن ها متفاوت است. به طوری که کم ترین و بیش ترین مقادیر بار رسوب معلق ویژه به ترتیب متعلق به آبخیز کسیلیان با مقدار ۲۱/۰ (ton day-۱ km-۲) و سعیدآباد چای با مقدار ۱۵/۲ (ton day-۱ km-۲) است. ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک حوضه های مورد مطالعه در این پژوهش نشان داد که آبخیز کسیلیان در مقایسه با سایر حوضه های مورد مطالعه دارای بالاترین مقادیر پایداری خاک دانه با پایداری خاک دانه برابر با ۹۶/۲ میلی متر و درصد ماده آلی برابر با ۸۱/۳ است. همچنین این حوضه در مقایسه با سایر حوضه-های مطالعاتی دارای پوشش گیاهی مورد قبولی در سطح زمین می باشد. در صورتی که آبخیز سعیدآباد چای در مقایسه با سایر حوضه ها کم ترین مقادیر پایداری خاک دانه با پایداری خاک دانه برابر با ۲۳/۱ میلی متر و درصد ماده آلی برابر با ۷۸/۰ و کم ترین مقدار پوشش گیاهی در سطح را دارد. همچنین آبخیز کسیلیان دارای کم ترین مقدار درصد شیب متوسط حوضه برابر با ۷/۱۹ در مقایسه با آبخیز کرج و سعیدآباد چای به ترتیب برابر با ۴/۳۷ و ۵/۳۴ درصد است. بنابراین مشاهده شد که در آبخیز با شرایط مناسب خاک، با مقدار دبی ویژه برابر، مقدار بار رسوب معلق ویژه به صورت چشم گیری کاهش می یابد.