کتیبه های چوبی در معماری خانه های تاریخی گرگان (نمونه ی موردی: خانه ی تاریخی کبیر)

هنر اسلامی می کوشد که فضایی پدید آورد که انسان بتواند با حضور در آن به وزن و وقار فطری اولیه خود بازگردد و سعی بر این دارد با ایجاد یک نوع خلا همه ی پریشانی ها و تمایلات دنیوی را از میان بردارد و بعد از آن نظامی جایگزین کند که بین تعادل و آرامش باشد. از این رو می توان به اهمیت و جایگاه کتیبه ها در هنر و معماری اسلامی پی برد. خطوط نقش یافته بر کتیبه ها می توانند به صورت مستقیم بیانگر صفات ارزشمند فضای اسلامی باشند و به شکلی گویا این ارتباط معنوی را میان کالبد بنا و جسم کاربر برقرار کنند. بنابراین معماران اسلامی و کتیبه نویسان می کوشند فضایی به وجود آورند که کلیه صفات و کیفیات مقامات معنوی را متجلی سازند و با ایجاد این فضای معنوی انسان را به اشراق و شهود سوق دهند. اما با توجه به این کیفیت موجود در کتیبه ها، می توان ادعا کرد که اغلب کتیبه های موجود در معماری اسلامی ایران در اماکن مذهبی همچون مساجد، مقابر، خانقاه ها و ... به چشم می خورند. یکی از پدیده های نادر که در کمتر شهرهایی از ایران به چشم می خورد حضور کتیبه در معماری خانه های سنتی شهر گرگان است و از آنجا که تزیینات با تعاریفی که در خانه های سنتی نواحی مرکزی از آن شده است، در این منطقه کمتر به چشم می خورد، حضور کتیبه های رنگی و مفصل در زیر سقف های خانه های اعیانی منطقه گرگان، آنها را به یکی از تزیینات مهم موجود در خانه های سنتی تبدیل کرده است. به نظر می آید که اولین و مهم ترین دلیل استفاده از این نوع کتیبه ی قرآنی در این خانه ها ذکر یا یادآوری می باشد. اما حضور همزمان اشعار فارسی با مزامینی دنیوی حاکی از آن است که علاوه بر وجه اعتقادی به مسائل مربوط به آن نیز پرداخته اند و کاربردی زینتی نیز داشتند.