بررسی نماد سواستیکا و پیام آن در فرهنگ معنوی بختیاری

نمادها بازتابی از تفکر و خلاقیت مردمی است که با حس زیبا شناختی، نشانه ها و مظاهری از کشف و شهود خود پدید آورده اند که این مظاهر و نشانه ها در فرم ها، حجم ها، ایماژها، اعمال و کلمات گوناگون متجلی گشته اند. یکی از این نمادها در فرهنگ بختیاری، نماد چلیپا است. سواستیکا، چلیپا یا گردونه خورشید، شکلی با شاخه های ۹۰ درجه به سمت راست یا چپ است که معمولا با جهت افقی یا گوشه هایی با زاویه ۴۵ درجه است. سواستیکا یک واژه سانسکریتی و آمیزه ای از دو واژه سو به معنی خوب و استی به معنی هست می باشد و نمادی از گردونه مهردر آیین میترا است. چلیپا در فرهنگ بختیاری کاربردهای گوناگونی از جمله خالکوبی زنان(پیشانی، روی انگشتان )، طرح های قالی، پره یا (دوک)، نمکدان،گلیم و...دارد. چلیپا از دیرباز اهمیت ویژه ای هم در هنر و معماری داشته و بر روی آثار در دوره های مختلف تاریخی و در اقوام مختلف دیده می شود. عده ای خاستگاه این نشان را در بین آریایی ها جستند اما شواهدی نشان می هد قبل از آنان در بین مردم باستان به کار می رفته است. عده ای هم این نشان را به این خاطر که بر روی اشیاءآئینی مردم باستان مورد استفاده قرار گرفته نمادی مذهبی و عده ای دیگر آن را نماد نژادی یک قوم می دانستند. پرستش خورشید، ستارگان، مهرپرستی و عدد مقدس چهار از جمله عواملی هستند که در شکل گیری چلیپا و به کارگیری آن نزد مردم باستان موثر بوده اند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده است. این مقاله در ابتدا به بررسی مفاهیم سوآستیکا در فرهنگ، هنر و تاریخ می پردازد و پس از آن به فرهنگ قوم بختیاری و بیان نوع استفاده آن بصورت یک سمبل یا آیین می پردازد