مروری بر فرسودگی زیستی در آثار تاریخی ایران با تاکید بر مصالح معماری متخلخل

ایران با داشتن آثار هنری _ تاریخی متنوع ساخته شده از سنگ، آجر و خشتی به عنوان یکی از ۱۰ کشور برتر در این حوزه شناخته می­شود. عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستی در همکاری مشترک، از هم زیستی تا هم ستیزی، باعث فرسودگی زیستی می­شوند. هر نوع تغییر نامطلوب در خواص مواد که به وسیله فعالیت های حیاتی ارگانیسم­های زنده رخ می دهد را فرسودگی زیستی می­نامند. فرسودگی زیستی آثار تاریخی _ هنری در کشورهایی با تاریخ کهن و داشتن ابنیهء تاریخی مورد توجه بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است. ارگانیسم­های زنده که می توانند موجب بروز فرسودگی زیستی شوند، به عنوان عوامل فرسایشزای زیستی شناخته می شوند. این عوامل با تشکیل بیوفیلم برروی سطوح باعث فرسودگی زیستی می­شوند. موادی که در اثر فعالیت های موجودات دچار تغییر و فرسودگی می شوند به دو دسته آلی و غیر آلی تقسیم می شوند. توسعه گونه های زیستی خاص در مواد ساختاری خاص، بر اساس ماهیت، خواص مواد و عوامل محیطی خاص (ترکیبات معدنی، pH، درصد نسبی مواد معدنی مختلف، شوری، رطوبت و بافت دما، رطوبت نسبی - RH، شرایط نور، اکسیژن) تعیین می شود. در مقاله حاضر به بررسی عوامل فرسودگی زیستی آثار تاریخی _ هنری ساخته شده از مواد متخلخل در ایران پرداخته شده تا با ارزیابی عوامل موثر بر فعالیت ارگانیسم­ها و تکثیرشان بر روی آثار تایخی _ هنری و درک مکانیزم های مربوط به فرسودگی زیستی طراحی راهکارهای مناسب برای کنترل و حفاظت بکار گرفته شود.