تعیین و مدل سازی رویش قطری و سطح مقطع درخت راش (Fagus orientalis Lipsky) در جنگل های استان گلستان

چکیدهسابقه و هدف: تعیین و برآورد رویش قطری و سطح مقطع درختان اهمیت زیادی برای آگاهی از وضعیت و نحوه عملکرد در برنامه ریزی و مدیریت جنگل دارد. باتوجه به اینکه گونه راش (Fagus orientalis Lipsky) یکی از باارزش ترین گونه های جنگل های هیرکانی محسوب می شود لذا هدف از این تحقیق تعیین رویش قطری و سطح مقطع درخت راش و برآورد رویش قطری و سطح مقطع با استفاده از قطر برابر سینه در بخشی از جنگل های استان گلستان (جنگل های وطنا، کردکوی، شموشک و شصت کلاته ) و مدل سازی آنها می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر در چهار طرح جنگلداری وطنا، کردکوی، شموشک و شصت کلاته واقع در جنگل های استان گلستان انجام شد. در این پژوهش، از بین درختان سرپا سالم با معیارهایی همچون عدم پیچ خوردگی تنه، تقارن تاج پوشش و عدم زخم خوردگی روی تنه، به طور گزینشی ۱۹ درخت راش انتخاب و مشخصه های قطر برابرسینه و ارتفاع آن ها اندازه گیری و در ارتفاع برابرسینه یک دیسک به ضخامت ۱۰ سانتیمتر انتخاب و جدا شد. حداکثر سن درختان مورد بررسی در این مطالعه ۲۴۳ سال (۲۰۱۶-۱۷۷۳) و حداقل سن درختان ۹۹ سال و میانگین سنی درختان ۱۴۲ سال می باشد. بعد از آماده سازی نمونه ها، پهنای حلقه های رویشی سالیانه درختان با استفاده از دستگاه LINTAB با دقت ۰۱/۰ میلی متر اندازه گیری شد. سپس میانگین رویش قطری و سطح مقطع سالیانه درختان راش تعیین و رابطه بین قطر برابرسینه با رویش قطری و رویش سطح مقطع با استفاده از چهار مدل Hyperbolic، Heat capacity، Modified power و Richard مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد با افزایش سن درختان راش رویش سالیانه قطری افزایش می یابد و در سال ۱۹۵۵ به نقطه اوج خود رسیده است، سپس روندی نزولی به خود گرفته است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش سن درخت، رویش سطح مقطع درخت نیز افزایش می یابد با این تفاوت که دیرتر از رویش سالیانه قطری، در سال ۱۹۹۰ به حداکثر می رسد و سپس روند نزولی به خود می گیرد. نتایج نشان داد که میزان رویش قطری و سطح مقطع سالیانه به ترتیب ۹۳/۳ میلی متر و ۵۲/۱۷ سانتی متر مربع به دست آمد. نتایج حاصل از مدل سازی نیز نشان داد که مدلHeat capacity نسبت به سایر مدل ها، بهتر توانست رویش قطری و سطح مقطع را با ضریب تبیین ۳۷/۰R۲= و ۶۹/۰= R۲ به ترتیب، تبیین نماید. نتایج آنالیز عدم اطمنان نیز نشان داد میانگین واقعی مشخصه های رویش قطری و رویش سطح مقطع در محدوده فواصل اطمینان ۹۵ درصد قرار دارد که کارایی مناسب و قابل اطمینان مدل را نشان می دهد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصله می توان چنین نتیجه گیری کرد که رویش قطری و سطح مقطع سالیانه به ترتیب ۹۳/۳ میلی متر و ۵۲/۱۷ سانتی متر مربع حاصل شد و قطر برابر سینه به عنوان متغیر مستقل ۳۷ درصد و ۶۹ درصد تغییرات رویش قطری و سطح مقطع سالیانه راش را تبیین می کند.