تعامل نظریه و عمل سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه و نقش آن در تحولات نیمه اول پهلوی دوم(۱۳۲۰-۱۳۳۲)

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 187

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PRIW-11-2_005

تاریخ نمایه سازی: 30 فروردین 1401

چکیده مقاله:

در تحولات نظری و تاریخی اسلام می توان شاهد سه گرایش پیرامون نظر و عمل بود. گرایشی که به عمل صرف توجه دارد، گرایشی که نظریه را بر عمل مقدم می داند و گرایش سوم به تعامل نظریه و عمل سیاسی معتقد است. در بین گرایش های سه گانه شیعه به نوع سوم گرایش دارد. شیعه در طول تاریخ رویگردهای مختلفی اعم از تقیه، اصلاح و انقلاب را در تعامل با محیط سیاسی انتخاب و تجربه کرده است. در پی این روند در دوره معاصر شیعه، از رویکردهای تقیه و اصلاح فاصله گرفته است و به ویژه با پدید آمدن دوره پهلوی در تاریخ معاصر ایران به رویکرد انقلابی و تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی نزدیک می شود.  در این جا سوال اصلی پژوهش آن است که بستر عینی و تحولات دوره اول پهلوی دوم چه اثری بر اندیشه سیاسی شیعه در آن دوران داشته است و این اندیشه چگونه بر عمل سیاسی علمای شیعه فعال در این عصر موثر واقع شده است؟ و این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به پاسخ به سوال پرداخته است. بستر عینی و تحولات سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ پس از تلاش های رضا خان برای عرفی سازی و به حاشیه کشانیدن دین و مهم ترین حامی آن یعنی روحانیت، ایجاد تغییراتی در اندیشه سیاسی شیعه و نوع عملکرد آن را شاهد است، به گونه ای که این تغییرات ضمن تاثیر بر عمل سیاسی شیعه در آن دوران، زمینه های شکل گیری انقلاب جمهوری اسلامی را در سال ۵۷ را فراهم آورده است.

نویسندگان

علیرضا بیابان نورد سروستانی

PhD Student, Department of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

اکبر اشرفی

Assistant Professor, Department of Political Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran(responsible Author)

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • دالمایر، فرد، (۱۳۸۷)، سیاست های مدرن و عمل(تمرین های فکری ...
  • مدیر شانه چی، محسن، (۱۳۷۹)، تمرکزگرایی و توسعه نیافتگی در ...
  • آبراهامیان، برواند، (۱۳۷۷)، ایران بین دو انقلاب، مترجم: احمد گل ...
  • ازغندی، علیرضا، (۱۳۸۱)، روابط خارجی ایران، (۱۳۵۷-۱۳۲۰)، تهران، نشر قومس ...
  • اخوی، شاهرخ، (۱۳۷۲)، نقش روحانیون درصحنه سیاسی ایران ۱۹۵۴-۱۹۴۹، از ...
  • اسماعیلی، حمیدرضا، (۱۳۸۶)، دین و سیاست در اندیشه سیاسی معاصر، ...
  • الگار، حامد، (۱۳۶۰)، انقلاب اسلامی ایران، ترجمه مرتضی اسدی و ...
  • امیری، جهاندار، (۱۳۸۲)، روشنفکری و سیاست، بررسی تحولات روشنفکری در ...
  • امینی، داوود، (۱۳۸۱)، جمعیت فدائیان اسلام و نقش آن در ...
  • ایرانی، ناصر، (۱۳۷۱)، بحران دموکراسی در ایران، تهران، مرکز نشر ...
  • بشیریه، حسین، (۱۳۷۶)، جامعه شناسی سیاسی، چ ۲، تهران، نشر ...
  • بی نام، (۱۳۸۷)، قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک: ...
  • جعفر پیشه فرد، مصطفی، تحلیلی نو و عملی از ولایت ...
  • ترکمان، محمد، (۱۳۷۲)، نقدی بر مصدق، نبرد قدرت، به انضمام ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۳)، جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی ...
  • جعفریان، رسول(۱۳۸۱)، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انتشارات ...
  • خمینی روح ا...، (بی تا)، کشف الاسرار، قم، انتشارات آزادی ...
  • خسروشاهی، سید هادی (۱۳۷۵)، فدائیان اسلام (تاریخ، عملکرد و اندیشه) ...
  • پارسانیا، حمید، (۱۳۷۶)، حدیث پیمانه پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم، ...
  • کاتوزیان، محمدعلی، (۱۳۷۱)، مصدق و نبرد قدرت، ترجمه احمد تدین، ...
  • شیرمحمدی، حسین، بابا شیخ علی و شهیدانی، شهاب، (۱۳۹۵)، بررسی ...
  • درخش، جلال، (۱۳۸۶)، گفتمان سیاسی شیعه در ایران معاصر، نشر ...
  • دوانی، علی، (۱۳۷۲)، زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع، آیت ا... ...
  • دهنوی، محمد(۱۳۶۱)، مجموعه ای از مکتوبات، پیام ها و اطلاعیه ...
  • رکن آبادی، غضنفر، (۱۳۷۹)، سیاست، دیانت و آیت ا... کاشانی، ...
  • زاهدی، اردشیر، (۱۳۸۲)، بیست وپنج سال کنار پادشاه، تهران، نشر ...
  • کدیور، جمیله، (۱۳۷۸)، تحول گفتمانی سیاسی شیعه در ایران، تهران، ...
  • علوی، مهوش السادات، (۱۳۷۶)، آیت ا... کاشانی و سیاست، تهران، ...
  • فاتح، مصطفی، (۱۳۵۸)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، نشر پیام ...
  • فلاح توتکار، حجت و مختاری اصفهانی، رضا، (۱۳۸۱)، اسنادی از ...
  • فلسفی، محمدتقی، (۱۳۷۶)، خاطرات و مبارزات حجهالاسلام فلسفی، تهران، مرکز ...
  • فوزی، یحیی، (۱۳۸۴)، مبانی اندیشه ای گروههای اسلام گرا در ...
  • صادقی، سید شمس الدین، سامان محمدی، (۱۳۹۴)، جریان چپ، دیالکتیک ...
  • عنایت، حمید، (۱۳۷۲)، اند یشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه: ...
  • آبادیان، حسین، (۱۳۸۳)، دو دهه واپسین حکومت پهلوی، تهران، موسسه ...
  • نجاتی، غلامرضا، (۱۳۶۶)، جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای ...
  • نجفی، موسی(۱۳۹۰)، تاملات سیاسی در تاریخ تفکر اسلامی، پژوهشگاه علوم ...
  • مقدسی، محمود، (۱۳۷۰)، خاطرات شهید حاج مهدی عراقی، ناگفته ها، ...
  • مطهری، مرتضی، (۱۳۶۸)، تکامل اجتماعی انسان، تهران، نشر صدرا ...
  • مکی، حسین، (۱۳۶۰)، قیام سی تیر، تهران، بنگاه ترجمه و ...
  • مدنی، جلال الدین، (۱۳۶۹)، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، دفتر ...
  • ملائی توانی، علی رضا، (۱۳۹۳)، کسروی از نقد دین ها ...
  • منظور الاجداد، محمدحسین، (۱۳۷۹)، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست ...
  • میزبانی، مهناز، (۱۳۸۱)، خاطرات شهید محمد واحدی، تهران، مرکز اسناد ...
  • نواب صفوی، سید مجتبی، (بی تا)، برنامه انقلابی فدائیان اسلام، ...
  • واعظ زاده خراسانی، (۱۳۷۹)، زندگی آیت ا... العظمی بروجردی و ...
  • هاشمیان فر، سید محسن(۱۳۹۰)، گونه شناسی رفتار سیاسی مراجع تقلید ...
  • هزاوه ای، سید مرتضی، فریده باوریان، بازشناسی مهم ترین اصول ...
  • هیکل، محمد حسنین، (۱۳۵۸) ایران کوه آتشفشان، ترجمه: محمد اصفیانی، ...
  • آزمون‌پذیری نظریه دولت رانتیر در انقلاب های جهان اسلام ( مطالعه موردی ایران و مصر ) [مقاله ژورنالی]
  • دالمایر، فرد، (۱۳۸۷)، سیاست های مدرن و عمل(تمرین های فکری ...
  • مدیر شانه چی، محسن، (۱۳۷۹)، تمرکزگرایی و توسعه نیافتگی در ...
  • آبراهامیان، برواند، (۱۳۷۷)، ایران بین دو انقلاب، مترجم: احمد گل ...
  • ازغندی، علیرضا، (۱۳۸۱)، روابط خارجی ایران، (۱۳۵۷-۱۳۲۰)، تهران، نشر قومس ...
  • اخوی، شاهرخ، (۱۳۷۲)، نقش روحانیون درصحنه سیاسی ایران ۱۹۵۴-۱۹۴۹، از ...
  • اسماعیلی، حمیدرضا، (۱۳۸۶)، دین و سیاست در اندیشه سیاسی معاصر، ...
  • الگار، حامد، (۱۳۶۰)، انقلاب اسلامی ایران، ترجمه مرتضی اسدی و ...
  • امیری، جهاندار، (۱۳۸۲)، روشنفکری و سیاست، بررسی تحولات روشنفکری در ...
  • امینی، داوود، (۱۳۸۱)، جمعیت فدائیان اسلام و نقش آن در ...
  • ایرانی، ناصر، (۱۳۷۱)، بحران دموکراسی در ایران، تهران، مرکز نشر ...
  • بشیریه، حسین، (۱۳۷۶)، جامعه شناسی سیاسی، چ ۲، تهران، نشر ...
  • بی نام، (۱۳۸۷)، قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک: ...
  • جعفر پیشه فرد، مصطفی، تحلیلی نو و عملی از ولایت ...
  • ترکمان، محمد، (۱۳۷۲)، نقدی بر مصدق، نبرد قدرت، به انضمام ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۳)، جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی ...
  • جعفریان، رسول(۱۳۸۱)، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انتشارات ...
  • خمینی روح ا...، (بی تا)، کشف الاسرار، قم، انتشارات آزادی ...
  • خسروشاهی، سید هادی (۱۳۷۵)، فدائیان اسلام (تاریخ، عملکرد و اندیشه) ...
  • پارسانیا، حمید، (۱۳۷۶)، حدیث پیمانه پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم، ...
  • کاتوزیان، محمدعلی، (۱۳۷۱)، مصدق و نبرد قدرت، ترجمه احمد تدین، ...
  • شیرمحمدی، حسین، بابا شیخ علی و شهیدانی، شهاب، (۱۳۹۵)، بررسی ...
  • درخش، جلال، (۱۳۸۶)، گفتمان سیاسی شیعه در ایران معاصر، نشر ...
  • دوانی، علی، (۱۳۷۲)، زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع، آیت ا... ...
  • دهنوی، محمد(۱۳۶۱)، مجموعه ای از مکتوبات، پیام ها و اطلاعیه ...
  • رکن آبادی، غضنفر، (۱۳۷۹)، سیاست، دیانت و آیت ا... کاشانی، ...
  • زاهدی، اردشیر، (۱۳۸۲)، بیست وپنج سال کنار پادشاه، تهران، نشر ...
  • کدیور، جمیله، (۱۳۷۸)، تحول گفتمانی سیاسی شیعه در ایران، تهران، ...
  • علوی، مهوش السادات، (۱۳۷۶)، آیت ا... کاشانی و سیاست، تهران، ...
  • فاتح، مصطفی، (۱۳۵۸)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، نشر پیام ...
  • فلاح توتکار، حجت و مختاری اصفهانی، رضا، (۱۳۸۱)، اسنادی از ...
  • فلسفی، محمدتقی، (۱۳۷۶)، خاطرات و مبارزات حجهالاسلام فلسفی، تهران، مرکز ...
  • فوزی، یحیی، (۱۳۸۴)، مبانی اندیشه ای گروههای اسلام گرا در ...
  • صادقی، سید شمس الدین، سامان محمدی، (۱۳۹۴)، جریان چپ، دیالکتیک ...
  • عنایت، حمید، (۱۳۷۲)، اند یشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه: ...
  • آبادیان، حسین، (۱۳۸۳)، دو دهه واپسین حکومت پهلوی، تهران، موسسه ...
  • نجاتی، غلامرضا، (۱۳۶۶)، جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای ...
  • نجفی، موسی(۱۳۹۰)، تاملات سیاسی در تاریخ تفکر اسلامی، پژوهشگاه علوم ...
  • مقدسی، محمود، (۱۳۷۰)، خاطرات شهید حاج مهدی عراقی، ناگفته ها، ...
  • مطهری، مرتضی، (۱۳۶۸)، تکامل اجتماعی انسان، تهران، نشر صدرا ...
  • مکی، حسین، (۱۳۶۰)، قیام سی تیر، تهران، بنگاه ترجمه و ...
  • مدنی، جلال الدین، (۱۳۶۹)، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، دفتر ...
  • ملائی توانی، علی رضا، (۱۳۹۳)، کسروی از نقد دین ها ...
  • منظور الاجداد، محمدحسین، (۱۳۷۹)، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست ...
  • میزبانی، مهناز، (۱۳۸۱)، خاطرات شهید محمد واحدی، تهران، مرکز اسناد ...
  • نواب صفوی، سید مجتبی، (بی تا)، برنامه انقلابی فدائیان اسلام، ...
  • واعظ زاده خراسانی، (۱۳۷۹)، زندگی آیت ا... العظمی بروجردی و ...
  • هاشمیان فر، سید محسن(۱۳۹۰)، گونه شناسی رفتار سیاسی مراجع تقلید ...
  • هزاوه ای، سید مرتضی، فریده باوریان، بازشناسی مهم ترین اصول ...
  • هیکل، محمد حسنین، (۱۳۵۸) ایران کوه آتشفشان، ترجمه: محمد اصفیانی، ...
  • آزمون‌پذیری نظریه دولت رانتیر در انقلاب های جهان اسلام ( مطالعه موردی ایران و مصر ) [مقاله ژورنالی]
  • نمایش کامل مراجع