معتزله بصره؛ تفاوت ها و تمایزها

سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 196

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MAZHB-1-1_001

تاریخ نمایه سازی: 31 فروردین 1401

چکیده مقاله:

جنبش اعتزال یکی از مهم ترین جنبش های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مامون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل گیری بغداد در ۱۴۵ ه.ق. و حضور عباسیان در این شهر معتزله نیز به بغداد روی آوردند. با گذشت زمان، اختلاف هایی میان معتزله بغداد و بصره شکل گرفت و معتزله را به دو مکتب بصره و بغداد تقسیم کرد. این دو مدرسه در اصول کلی مشترک بودند، اما در تفسیر و قرائت از آن اصول با هم اختلاف داشتند. میل به تشیع در مدرسه بغداد از جمله مشهورترین وجوه تمایز این دو جریان است. علاوه بر آن، این دو مدرسه در مسائلی چون خلق قرآن، وجوب لطف، قدرت الاهی، وجوب اصلح بر خداوند، ثواب و عقاب، تعذیب اطفال، توبه و عفو الاهی، آجال، شیوه و رویکرد بحث در صفات الاهی، نام گذاری اسمی بر خداوند و مواضعی دیگر اختلاف دارند. بررسی برجسته ترین موارد اختلافی این دو مکتب موضوع این پژوهش است.

نویسندگان

مصطفی سلطانی

استادیار گروه مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله (۱۳۸۰). شرح ...
  • ابن الاثیر، مبارک بن محمد (۱۴۰۸). الکامل فی التاریخ، ج۶، ...
  • ابن عبد ربه (۲۰۰۱). العقد الفرید، تحقیق: محمد تونجی، ج۳، ...
  • ابن قیم جوزی، محمد بن ابی بکر (۱۴۱۸). الصواعق المرسله، ...
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق (۱۹۶۴). الفهرست، بیروت: بی نا ...
  • ابوزهره، محمد (۱۹۹۶). تاریخ المذاهب الاسلامی، ج۱، قاهره: دار الفکر ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۴۰۰). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج۲، تصحیح: ...
  • اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (۱۳۶۲). مقالات الاسلامیین و اختلاف ...
  • اشعری، عبدالله بن ابی خلف (۱۳۶۰). المقالات و الفرق، تصحیح: ...
  • امین، احمد (بی تا). ضحی الاسلام، ج۳، لبنان: دار الکتب ...
  • بغدادی، عبد القاهر (۱۴۱۹). الفرق بین الفرق، تحقیق: محمد محیی ...
  • بغدادی، عبد القاهر (بی تا). اصول الدین، استانبول، بی جا: ...
  • بلاذری (۱۹۹۷). انساب الاشراف، تحقیق: محمود فردوس العظم، ج۴، دمشق: ...
  • تفتازانی، مسعود بن عمر (۱۴۰۹). شرح المقاصد، ج۲، قاهره: ...
  • جوینی، عطا ملک بن محمد (۱۹۵۰). الارشاد، مصر: بی نا ...
  • حموی، یاقوت (۱۴۱۱). معجم البلدان، ج۶، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • خیاط، ابوالحسن (۱۹۲۵). الانتصار، مصر: مکتبه الدار العربیه للکتاب ...
  • خیاط، ابوالحسن (بی تا). الانتصار و الرد علی ابن راوندی، ...
  • ذهبی، محمد بن احمد (بی تا). میزان الاعتدال، ج۲، بیروت: ...
  • الراوی، عبد الستار عز الدین (بی تا). ثوره العقل، بی ...
  • سبکی، عبدالوهاب ابن علی (۱۹۰۶). طبقات الشافعیه الکبری، ج۳، قاهره: ...
  • سزگین، فواد (۱۴۱۲). تاریخ التراث العربی، قم: مکتبه آیه الله ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (۱۳۶۳). الملل و النحل، ج۱، قم: منشورات شریف ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (۱۹۳۴). نهایه الاقدام، ج۱، آکسفورد ...
  • صبحی، احمد محمود (۱۴۰۵). فی علم الکلام، ج۱، بیروت: دار ...
  • صبحی، احمد محمود (بی تا). نظریه الامامه لدی الشیعه الاثنی ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۳). تاریخ الامم و الملوک، بیروت: ...
  • عمرجی، احمد شوقی ابراهیم (۱۴۲۰). المعتزله فی البغداد و اثرهم ...
  • قاضی عبدالجبار (۱۹۶۵). شرح الاصول الخمسه، مصر: بی نا ...
  • قاضی عبدالجبار (۱۹۷۲). طبقات المعتزله، مصر: بی نا ...
  • قاضی عبدالجبار (بی تا). المغنی فی ابواب العدل و التوحید، ...
  • متز، آدام (۱۳۸۷). الحضاره الاسلامی فی القرن الرابع الهجری، ج۱، ...
  • مراد، سعید (۱۹۹۲). مدرسه البصره الاعتزالیه، قاهره: مکتبه النجلو المصریه ...
  • مفید، محمد بن نعمان (۱۳۷۲). اوائل المقالات، تحقیق: مهدی محقق، ...
  • مقبلی، صالح بن احمد (۱۴۰۱). العلم الشامخ، دمشق: مکتبه دار ...
  • مقدسی، محمد بن احمد (۱۹۰۹). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ...
  • مقریزی، احمد بن علی (بی تا). الخطط، ج۴، قاهره: مکتبه ...
  • ملطی، عبد الرحمن (۱۴۱۸). التنبیه و الرد علی اهل البدع، ...
  • موسوی بجنوردی، کاظم (۱۳۶۷). دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، تهران: ...
  • نیشابوری (۱۹۶۶). دیوان الاصول، مصر: بی نا ...
  • یوسف المناعی، عائشه (۱۴۱۲). اصول العقیده بین المعتزله و الشیعه ...
  • نمایش کامل مراجع