بررسی کمیت و کیفیت اسانس بومادران بیابانی Achillea tenuifolia Lam. در سه منطقه جغرافیایی مختلف

بومادران بیابانی Achillea tenuifolia Lam. یکی از مهم ترین گونه های با ارزش دارویی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی Asteraceae است. این گیاه به صورت خودرو در دشت ها، کنار جاده ها و نواحی کوهستانی میروید. از نظر درمانی التیام دهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری برسلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسی های جدید در مورد این گیاه خاصیت ضدسرطانی آن را به اثبات رسانده است. به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس بومادران، سرشاخه های گلدار گیاه (گل و برگ) در هنگام گلدهی کامل در اوایل تیر ماه سال ۱۳۹۲ از سه رویشگاه تبریز، زنجان و همدان جمع آوری گردید. مشخصات مربوط به هر رویشگاه یادداشت برداری گردید جهت ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از خاک هر رویشگاه نمونه برداری صورت گرفت. سپس اسانس گیری به روش تقطیر با آب (کلونجر) به مدت سه ساعت انجام شد و ترکیبات اسانس توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی GC/MS، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بین سه رویشگاه از نظر بازده اسانس اختلاف وجود دارد که بیشترین میزان این کمیت در هر دو اندام گل و برگ به ترتیب با ۰/۴۵% و ۰/۳۶% متعلق به رویشگاه تبریز و کمترین میزان آن در هر دو اندام گل و برگ به ترتیب ۰/۲ و ۰/۱% متعلق به رویشگاه همدان بود. همچنین بازده اسانس گل ها نسبت به برگ ها در هر سه رویشگاه بیشتربود به طور کلی در سه رویشگاه ۴۵ ترکیب شناسایی شد که میزان ترکیبات عمده آن (کامفور، بورنئول و ۲و ۸ سینئول) در هر دو اندام گل و برگ متفاوت بود که نشان دهنده تاثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.