بررسی برخی نکات و اشارات اساطیری، حماسی و فولکلوریک مربوط به اسب در خمسه نظامی گنجوی

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 85

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JBASH-12-3_010

تاریخ نمایه سازی: 8 خرداد 1401

چکیده مقاله:

اسب در زندگی مردمان کهن اهمیت بسیاری داشته است و همین امر باعث شده تا هاله ای از اشارات و ارجاعات فرهنگی پیرامون آن شکل گیرد. در بیشتر شاهکارهای ادبی قدیم، اسب نقش و جایگاه ویژه ای دارد. ما در جستار پیش رو برخی نکات اساطیری، حماسی و داستانی مربوط به اسب در خمسه­ی نظامی گنجو ی بررسی کرده­ایم. آگاهی از این نکته ها ما را با ظرایف و دقیقه­های داستان های کوتاه و بلند نظامی بیشتر آشنا می کند. نظامی خودآگاه یا ناخودآگاه در پرداخت شخصیت اسب از اساطیر، آیین ها، متون حماسی، افسانه ها، باورهای عامیانه، روایت های داستانی و تاریخی بهره گرفته و به یاری دانش وسیع خویش در حوزه های نمادشناختی، روان کاوی و مردم شناختی، اسب را به یک دال مرکزی در منظومه هایش بدل ساخته است. در این مقاله هفت اشاره­ی داستانی واکاوی شده است. در لایه های ژرف این اشاره های داستانی، عناصری اساطیری- حماسی و فولکلوریک جریان دارد. قربانی­کردن، خورشیدی نژاد بودن، ارتباط با ایزدان آب، پیکرگردانی و کارکرد توتمیک از جمله مباحث مفصلی است که در پیوند با اشارات داستانی مربوط به اسب در خمسه­ی نظامی طرح کرده ایم.  

نویسندگان

سعید کریمی قره بابا

استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آصف، محمدهاشم.(۱۳۵۷). رستم­التواریخ؛ به تصحیح و توضیح محمد مشیری. تهران: ...
  • آیدنلو، سجاد.(۱۳۸۶). هفت گفتار در شاهنامه پژوهی. تهران: جهاد دانشگاهی ...
  • ________.(۱۳۹۱). طومار نقالی شاهنامه. تهران: به نگار ...
  • ابراهیمی، محسن.(۱۳۹۱). «اسب در فرهنگ مردم». مندرج در دانش نامه­ی ...
  • ابن­ابی­الخیر، ایرانشاه.(۱۳۷۰). بهمن نامه. ویراسته رحیم عفیفی، تهران: علمی- فرهنگی ...
  • ابن ابی الخیر، حکیم ایرانشان.(۱۳۷۷). کوش نامه. به کوشش جلال ...
  • اخوینی بخاری، ابوبکر ربیع بن احمد.(۱۳۴۴). هدایه المتعلمین فی الطب. ...
  • باقری، مهری.(۱۳۸۹). سایه روشن: بیست و یک مقاله. تهران: قطره ...
  • جامی، عبدالرحمن.(۱۳۶۶). هفت اورنگ. به کوشش مرتضی آقامدرس گیلانی، تهران: ...
  • جمالی یزدی، مطهر.(۱۳۴۶). فرخ نامه. به کوشش ایرج افشار، تهران: ...
  • حافظ، شمس الدین­محمد.(۱۳۷۶). حافظ. به سعی سایه، تهران: کارنامه ...
  • حسام پور، سعید؛ امیری، لیلا.(۱۳۹۶). «نمادینگی و دیگرسانی شبدیز و ...
  • حیدری، زهرا.(۱۳۸۳). «توتم؛ ایمان به حافظ و نگهبان». کتاب­ماه هنر، ...
  • خاقانی، بدیل­بن­علی. (۱۳۸۲). دیوان. به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار ...
  • حری، ابوالفضل.(۱۳۹۳). کلک خیال انگیز؛ بوطیقای ادبیات وهمناک، کرامات و ...
  • خیام نیشابوری، غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم.(۱۳۱۱). نوروزنامه. به ...
  • شبدیز و گلگون، جلوه‌هایی از ایزد مهر و بهرام [مقاله ژورنالی]
  • دوستخواه، جلیل.(۱۳۸۵). اوستا؛ کهن ترین سرودها و متن های ایرانیان. ...
  • دو فرس نامه­ی منثور و منظوم در شناخت نژاد و ...
  • دهخدا، علی اکبر.(۱۳۶۳). امثال و حکم. ج۳، تهران: امیرکبیر ...
  • ذوالفقاری، حسن.(۱۳۹۴). یک صد منظومه­ی عاشقانه­ی فارسی. تهران: چرخ ...
  • .(۱۳۹۶). باورهای عامیانه­ی مردم ایران. با همکاری علی شیری، تهران: ...
  • رجبی، پرویز.(۱۳۸۶). «اسب». دانشنامه­ی ایران، ج۲، تهران: دایره المعارف بزرگ ...
  • رستگارفسایی، منصور.(۱۳۷۹). اژدها در اساطیر ایران. تهران: توس ...
  • _____________.(۱۳۸۸). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات ...
  • زارعی، علی اصغر؛ خان­محمدی، محمدحسین.(۱۳۹۳). «فرضیه ای در باب پیوند ...
  • زرین کوب، عبدالحسین.(۱۳۸۹). پیر گنجه در جست وجوی ناکجاآباد. تهران: ...
  • سروری، امید.(۱۳۸۹). «اسب در زندگی، نیروی نظامی و اعتقادات مغولان». ...
  • سعدی، مصلح­بن­عبدالله.(۱۳۷۷). گلستان. به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: ...
  • ______________.(۱۳۸۷). بوستان. به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی ...
  • شوالیه، ژان؛ گربران، آلن.(۱۳۸۴). فرهنگ نمادها. ج۱، ترجمه و تحقیق ...
  • طبری، محمدبن ایوب حاسب.(۱۳۷۱). تحفه­الغرائب، به کوشش جلال متینی، تهران: ...
  • طغیانی، اسحاق؛ جعفری، طیبه. (۱۳۸۸). «رویکردی اساطیری و روان شناختی ...
  • طوسی، محمدبن­محمود.(۱۳۸۲). عجایب­المخلوقات. به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: علمی- فرهنگی ...
  • عدلی، محمدرضا.(۱۳۸۷). «مفهوم قربانی (یجنه/ یسنه) در هند و ایران ...
  • عنصرالمعالی، کیکاووس­بناسکندر.(۱۳۸۶). قابوس نامه. به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، ...
  • فردوسی، ابوالقاسم.(۱۳۸۰). شاهنامه. براساس نسخه­ی نه­جلدی چاپ مسکو، تهران: ققنوس ...
  • فروید، زیگموند.(۱۳۶۲). توتم و تابو. ترجمه­ی ایرج پورباقر، تهران: آسیا ...
  • قائمی، فرزاد؛ یاحقی، محمدجعفر. (۱۳۸۸). «اسب پرتکرارترین نمادینه جانوری در ...
  • قلیزاده، خسرو.(۱۳۸۸الف). فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایه­ی متون پهلوی. تهران: ...
  • .(۱۳۸۸ب). «اسب در اساطیر هند و اروپایی». مطالعات ایرانی، سال۸، ...
  • .(۱۳۸۸ج). «باره­ی پهلوانی در اساطیر هند و اروپایی». پژوهش نامه­ی ...
  • ________.(۱۳۹۲). دانشنامه­ی اساطیری جانوران. تهران: کتاب پارسه ...
  • قیم نهاوندی.(۱۳۹۶). فرس نامه. به کوشش آذرتاش آذرنوش و ...
  • کریستی، آنتونی.(۱۳۸۴). اساطیر چین. ترجمه­ی باجلان فرخی، تهران: اساطیر ...
  • گونسالس د کلاویخو، روی.(۱۳۸۴). سفرنامه­ی کلاویخو. ترجمه­ی مسعود رجب نیا، ...
  • گیلانی، احمد­بن­محمد.(۱۳۷۵). مضمار دانش (فرس نامه). تصحیح نادر حائری، تهران: ...
  • ماحوزی، مهدی.(۱۳۷۷). «اسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی». مجله­ی ...
  • مارزلف، اولریش.(۱۳۷۱). طبقه بندی قصه های ایرانی. ترجمه­ی کیکاووس جهانداری، ...
  • مجتهدی، علی اصغر. (۱۳۳۴). امثال و حکم در زبان محلی ...
  • محمدبن­منور.(۱۳۸۸). اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. مقدمه، تصحیح و ...
  • مرکز دائره­المعارف بزرگ اسلامی. (۱۳۶۷). دائره­المعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر ...
  • مساح، رضوان. (۱۳۷۵). «فرس نامه های فارسی». آینه­ی پژوهش، دوره­ی۷، ...
  • مسعودی، علی بن حسین.(۱۳۴۴). مروج الذهب. ترجمه­ی ابوالقاسم پاینده، تهران: ...
  • نظامی گنجوی،الیاس­بن­یوسف.(۱۳۱۳). خسرو و شیرین. با تصحیح و توضیح حسن ...
  • .(۱۳۱۶). شرفنامه. به تصحیح حسن وحیددستگردی، تهران: ارمغان ...
  • .(۱۳۷۳). هفت پیکر. به تصحیح برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران ...
  • .(۱۳۷۶).خسروو شیرین.به تصحیح برات زنجانی،تهران:دانشگاه تهران ...
  • .(۱۳۷۸). اقبالنامه. به تصحیح حسن وحیددستگردی، تهران: سوره ...
  • .(۱۳۸۱) اقبالنامه. به تصحیح برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران ...
  • .(۱۳۸۷) اقبالنامه. با تصحیح و شرح بهروز ثروتیان، تهران: ...
  • .(۱۳۹۲). خسرو و شیرین. به تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر ...
  • وارینگ، فلیپ.(۱۳۸۴). فرهنگ خرافات و تعبیر خواب. ترجمه­ی احمد حجاران، ...
  • هال، جیمز.(۱۳۸۷). فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و ...
  • نمایش کامل مراجع