بازخوانی سیر ساختاری – معنایی زورخانه ها از اسطوره تا تصوف

ورزش باستانی و زورخانه ای، آیین و فرهنگی است منتسب به دوران باستان که قدمتش از لحاظ پایه گذاری به پیش از اسلام می رسد که از لحاظ شکل و اعمال و نیز معنا و اعتقادات، مشحون است از نمادهای اساطیری و آیینی که در سیر تطور خود، وامدار اساطیر مهری، آیین زرتشتی، روحیه و فرهنگ پهلوانی و عیاری، اعتقادات شیعی و مرام و مسلک خانقاهی است. از این رو، زورخانه ها از منظر شکل و معماری برگرفته از مهرابه های مهرپرستی، آتشکده های زرتشتی، خانقاه های صوفیانه و نمادهای شیعی است و از منظر اشخاص نظیر پهلوانان، مرشد، حضار و... متاثر از اساطیر آیینی، دینی و پهلوانی است؛ از لحاظ انواع ورزش ها و اعمال پهلوانی نظیر کشتی نیز تاثیر اساطیر، حماسه ها، آیین های باستانی و باورهای دینی مشهود است که به خوبی هم زیستی و وفاق اسطوره ها و آیین های باستانی ایران زمین را با دین اسلام، مذهب تشیع و جریان تصوف نمایان ساخته است. این مقاله به روش تحلیل- محتوا در پی آن است تا زورخانه ها را از لحاظ برخورداری از مضامین مختلف ایرانی- اسلامی مورد بررسی قرار دهد و زورخانه ها به سبب همین تعامل با وجوه مختلف فرهنگی- آیینی است که در ادوار مختلف تاریخی با وجود تغییر حکومت ها، ادیان و ... توانسته اند به عنوان پایگاهی مردمی، موجودیت و محوریت خویش را تا به امروز حفظ کنند.