جهان را بلندی و پستی توی (بحث درباره یک بیت منسوب به فردوسی)
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 127
فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JBASH-11-2_001
تاریخ نمایه سازی: 17 خرداد 1401
چکیده مقاله:
یکی از افسانههای آشنا دربارهی فردوسی داستان شیخی است که بر پیکر او نماز نخواند و شبهنگام حکیم را در خواب دید که به سبب یک بیت توحیدی آمرزیده و بهشتی شده است. در غالب منابع نقل این داستان، بیت موجب بخشودگی این است: جهان را بلندی و پستی توی/ ندانم چهای هرچه هستی توی فعلا کهنترین مآخذ مکتوب این افسانه که بیت را هم آورده دو کتاب تاریخ گزیده و ظفرنامهی حمدالله مستوفی است اما این بیت خارج از قالب آن داستان در متونی مقدم بر آثار مستوفی هم ذکر شده است که در برخی به نام فردوسی است و در بعضی دیگر به گویندهی آن اشاره نشده. مرصادالعباد (تالیف ۶۱۸ ه.ق) نخستین منبعی است که بیت را بیذکر نام ناظم آورده و عراضهالعروضیین قرشی (تالیف نیمهی دوم سدهی هفتم) نیز قدیم ترین سندی است که بیت را از شاهنامه دانسته. بیت مذکور فقط در سه نسخه ی شاهنامه از سدههای هشتم و نهم در داستان نبرد رستم و خاقان چین دیده می شود و در اغلب دستنویسهای معتبر نیست. به همین دلیل و به رغم آنچه از سدهی هفتم تا دوره ی معاصر گفته شده بیت (جهان را بلندی و پستی توی...) از فردوسی و شاهنامه نیست و آن را باید از مشهورترین و پرتکرارترین بیتهای الحاقی منسوب به حکیم طوس بدانیم که افسانهی فردوسی و شیخ ابوالقاسم سبب اصلی اشتهارش به نام فردوسی بوده و در متون منثور متعدد بدان استشهاد شده است. یادآور می شود که هم ضبطهای متفاوتی از این بیت در منابع دیده میشود و هم به لحاظ معنایی چند دریافت و گزارش مختلف از آن به دست داده شده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
سجاد آیدنلو
دانشگاه پیام نور ارومیه
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :