غیبت بهرام گور (بررسی مضمونی حماسی- اساطیری در روایات پایان زندگی بهرام پنجم ساسانی)

سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 130

فایل این مقاله در 34 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JBASH-8-2_002

تاریخ نمایه سازی: 17 خرداد 1401

چکیده مقاله:

این مضمون که کسی به غار، چاه، گودال، قبر، زیر زمین و... می رود و در آنجا عروج می کند و غایب می شود یا زندگانی ابدی می یابد و تا رستاخیز زنده می ماند/ می خوابد تا در آخرالزمان ظاهر شود، نمونه های مختلفی در روایات حماسی- اساطیری، آیینی- اعتقادی و تاریخی دارد. بهرام پنجم ساسانی (ملقب به بهرام گور) هم- که ظاهرا به مرگ طبیعی درگذشته- در داستانهای متعدد پایان کارش در غار یا گنبدی ناپدید می شود و یا به چاه و مرداب یا شوره زار می افتد و پیکرش را نمی یابند. احتمالا این روایات نیز مبتنی بر بن مایه مذکور است و ایرانیان که می پنداشتند بهرام گور پس از اتمام شهریاری دادگرانه اش غایب شده و زنده به آسمان رفته است تا در روز رستاخیز باز گردد و برای پیروزی فرجامین نیکی بستیزد، افسانه هایی پرداخته اند که در آنها بهرام همچون کیخسرو و دیگر همتایان منجی و جاویدانش در غار یا چاه ناپدید می شود. شاید تصور چنین سرنوشت داستانی و آیینی برای او به دو دلیل بوده است. نخست تبدیل شخصیت تاریخی بهرام گور به شاه- پهلوانی حماسی- اساطیری و محبوب در روایات و معتقدات ایرانیان که هم دلیر بوده است و هم رعیت پرور و دیگر، هم نامی او با یکی از نجات بخشان رستاخیزی زرتشتی یعنی بهرام ورجاوند و جابه جایی برخی خویشکاری های بهرام های نامدار در سنت داستانی و تاریخی ایران که موجب انتقال نقش آخرالزمانی بهرام ورجاوند به بهرام گور شده است.

نویسندگان

سجاد آیدنلو

دانشگاه پیام نور ارومیه

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آتشی، منوچهر. (۱۳۹۰). مجموعه اشعار. تهران: نگاه ...
  • آیدنلو، سجاد. (۱۳۸۸). «نکته هایی از روایات پایان کار ضحاک». ...
  • آیوازیان، ماریا (ترزیان). (۱۳۹۱). اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ...
  • ابن الاثیر، ابوالحسن. (۱۴۰۷). الکامل فی التاریخ. تحقیق ابی الفدا ...
  • ابن بلخی، . (۱۳۸۵). فارس نامه. تصحیح گای لیسترانج و ...
  • ابن خلدون، ابوزید عبدالرحمان. (۱۳۸۳). العبر: تاریخ ابن خلدون. ترجمه ...
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق. (۱۳۸۱). الفهرست. ترجمه ی محمدرضا ...
  • اصفهانی، علی بن حفص. (۱۳۸۲). تحفه الملوک. تصحیح علی اکبر ...
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. (۱۳۶۸). مراۃ البلدان. به کوشش عبدالحسین نوایی ...
  • الیاده، میرچا. (۱۳۷۶). رساله در تاریخ ادیان. ترجمه ی جلال ...
  • امیری هروی، جلال الدین یوسف . (۱۳۹۳). دیوان. تصحیح امید ...
  • انجوی، سید ابوالقاسم. (۱۳۶۹). فردوسی نامه. تهران: علمی ...
  • انوشه، حسن. (۱۳۹۱). «جمکران». دایره المعارف تشیع، ج۵، تهران: حکمت، ...
  • اویسی، جواد. (۱۳۹۲). «کوه مزدا (کوه خواجه) در دین مزدیسنا». ...
  • بردسیری کرمانی، میرزا عبدالحسین خان. (۱۳۸۹). آیینه ی سکندری. به ...
  • بری، مایکل. (۱۳۸۵). تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی. ...
  • بلعمی، ابوعلی محمد. (۱۳۸۵). تاریخ بلعمی. تصحیح محمدتقی بهار، به ...
  • بناکتی، فخرالدین. (۱۳۷۸). تاریخ بناکتی. به کوشش جعفر شعار، تهران: ...
  • بورلند، سی.ای.(۱۳۸۷). اسطوره های حیات و مرگ. ترجمه ی رقیه ...
  • بویل، جان اندرو. (۱۳۸۵). «صخره ی زاغ: یک غار مهری ...
  • بیضاوی، قاضی ناصرالدین. (۱۳۸۲). نظام التواریخ. به کوشش میرهاشم محدث، ...
  • تفضلی، احمد. (۱۳۷۶). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به ...
  • ثعالبی، ابومنصور. (۱۹۰۰). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم. به ...
  • جعفری قنواتی، محمد. (۱۳۹۳). «بهرام گور». دانش نامه ی فرهنگ ...
  • حاج منوچهری، فرامرز. (۱۳۸۵). «اصحاب کهف». دایره المعارف بزرگ اسلامی، ...
  • حافظ، شمس الدین محمد. (۱۳۸۷). دیوان. تصحیح محمد قزوینی و ...
  • حبیب خراسانی، حاج میرزا. (۱۳۸۸). دیوان. به کوشش علی حبیب، ...
  • حسینی قزوینی، شرف الدین فضل الله. (۱۳۸۳). المعجم فی آثار ...
  • حسینی منشی، محمد میرک بن مسعود. (۱۳۸۵). ریاض الفردوس خانی. ...
  • حماسه ی جاوید دلاوران ساسون. (۱۳۴۷). به نثر فارسی از ...
  • خالقی مطلق، جلال. (۱۳۸۶). «از شاهنامه تا خداینامه: جستاری درباره ...
  • خطیبی، ابوالفضل. (۱۳۹۰). «گرشاسپ». فردوسی و شاهنامه سرایی، تهران: فرهنگستان ...
  • خواندمیر. (۱۳۷۲). مآثر الملوک. تصحیح میرهاشم محدث، تهران: رسا ...
  • خیام، ابوالفتح عمر. (۱۳۷۳). رباعیات. تصحیح و تحشیه ی محمدعلی ...
  • دریایی، تورج. (۱۳۹۳). شاهنشاهی ایران، پیروزی عرب ها و فرجام ...
  • دهلوی.، امیرخسرو. (۱۳۶۲). خمسه. تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: شقایق ...
  • دینوری، ابوحنیفه. (۱۳۶۸). اخبار الطوال. تحقیق و تصحیح عبدالمنعم عامر ...
  • (۱۳۸۴). اخبار الطوال. ترجمه ی محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی ...
  • ذکاوتی، علی رضا. (۱۳۸۱). «سردابیه». دایره المعارف تشیع، ج۹، تهران: ...
  • ذوالفقاری، حسن. (۱۳۸۹). فرهنگ جامع ضرب المثل های فارسی. تهران: ...
  • راشد محصل، محمدتقی. (۱۳۸۱). نجات بخشی در ادیان. تهران: پژوهشگاه ...
  • رضی، هاشم. (۱۳۸۱). دانش نامه ی ایران باستان. تهران: سخن ...
  • روزنبرگ، دونا. (۱۳۷۹). اساطیر جهان (داستان ها و حماسه ها). ...
  • روایت پهلوی. (۱۳۹۰). گزارش مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • زجاجی،. (۱۳۸۳). همایون نامه. تصحیح علی پیرنیا، تهران: فرهنگستان زبان ...
  • زرین کوب، روزبه. (۱۳۸۳). «بهرام گور». دایره المعارف بزرگ اسلامی، ...
  • زرین کوب، عبدالحسین. (۱۳۸۲). تاریخ مردم ایران. تهران: امیرکبیر ...
  • (۱۳۸۳). پیر گنجه در جست وجوی ناکجاآباد. تهران: سخن ...
  • زند بهمن یسن. (۱۳۷۰). تصحیح و توضیح محمدتقی راشد محصل، ...
  • زیدری نسوی، شهاب الدین محمد خرندزی. (۱۳۸۱). نفثه المصدور. تصحیح ...
  • ستاری، جلال. (۱۳۸۶). پیوندهای ایرانی و اسلامی اسطوره ی پارزیفال. ...
  • (۱۳۸۸). پژوهشی در قصه ی اصحاب کهف (داستان هفت خفتگان). ...
  • سجادی، احمد. (۱۳۹۱). «غارهای انجدان». دایره المعارف تشیع، ج۱۲، تهران: ...
  • سرکاراتی، بهمن. (۱۳۷۸ الف). «بازشناسی بقایای افسانه ی گرشاسب در ...
  • (۱۳۷۸ ب). «پهلوان اژدرکش در اساطیر و حماسه ی ایران». ...
  • شاپور شهبازی، علی رضا. (۱۳۸۹). تاریخ ساسانیان (ترجمه ی بخش ...
  • شبانکاره ای، محمد بن علی. (۱۳۸۱). مجمع الانساب. تصحیح میرهاشم ...
  • شفرد، راونا و راپرت. (۱۳۹۳). ۱۰۰۰ نماد (در هنر و ...
  • شکوهی، فریبا. (۱۳۸۶). «بهرام ورجاوند». دانش نامه ی زبان و ...
  • شکوهی، یلدا. (۱۳۸۸). «زند وهمن یسن» دانش نامه ی زبان ...
  • شوالیه، ژان و گربران، آلن. (۱۳۸۵). فرهنگ نمادها. ج۴، ترجمه ...
  • شیروانی، زین العابدین. (۱۳۶۱). ریاض السیاحه. به کوشش حسین بدرالدین ...
  • صائب، محمدعلی. (۱۳۸۷). دیوان. به کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی ...
  • الطبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (۱۸۸۱- ۱۸۷۹). تاریخ الرسل و ...
  • _________. (۱۳۷۴). تاریخ نامه ی طبری. گردانیده ی منسوب به ...
  • طرطوسی، ابوطاهر. (۱۳۸۰). ابومسلم نامه. به اهتمام حسین اسماعیلی، تهران: ...
  • عارف قزوینی، ابوالقاسم. (۱۳۸۹). دیوان. به کوشش مهدی نورمحمدی، تهران: ...
  • عبدی بیگ شیرازی. (۱۹۷۴). هفت اختر. به کوشش ابوالفضل هاشم ...
  • عطار، فریدالدین. (۱۳۸۷). الهی نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: ...
  • (۱۳۹۰). منطق الطیر. تصحیح محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران: ...
  • عهد جدید (بر اساس کتاب مقدس اورشلیم). (۱۳۸۷). ترجمه ی ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۶). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، دفتر ششم ...
  • فرنبغ دادگی. (۱۳۶۹). بندهش. گزارش مهرداد بهار، تهران: توس ...
  • قائم مقام فراهانی، میرزاابوالقاسم. (۱۳۶۶). دیوان اشعار. تصحیح و تحشیه ...
  • قنبری عدیوی، عباس. (۱۳۹۳). «پیر غار». دانش نامه ی فرهنگ ...
  • کاتب یزدی، احمد بن حسین. (۱۳۸۶). تاریخ جدید یزد. به ...
  • کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید). (۱۳۸۳). ترجمه ی ...
  • کریستن سن، آرتور. (۱۳۸۴). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه ی ...
  • (۱۳۸۷). کیانیان. ترجمه ی ذبیح الله صفا، تهران: علمی و ...
  • کمونی قزوینی، زکریا بن محمد .(۱۳۹۰). عجایب المخلوقات و غرایب ...
  • کوپر، جی. سی. (۱۳۹۰). فرهنگ نمادهای آیینی. ترجمه ی رقیه ...
  • گرانت، مایکل و هیزل، جان. (۱۳۸۴). فرهنگ اساطیر کلاسیک (یونان ...
  • گردیزی، ابوسعید عبدالحی. (۱۳۸۴). زین الاخبار. به اهتمام رحیم رضازاده ...
  • لسترنج، گای. (۱۳۷۷). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی. ترجمه ...
  • لوفلر- دلاشو، م. (۱۳۸۶). زبان رمزی قصه های پریوار. ترجمه ...
  • متن های پهلوی. (۱۳۸۲). گردآوری جاماسب جی دستور منوچهر جی ...
  • مجمل التواریخ و القصص. (۱۳۸۳). تصحیح محمدتقی بهار، تهران: دنیای ...
  • محجوب، محمدجعفر .(۱۳۶۱). «گور بهرام گور». ایران نامه، سال اول، ...
  • (۱۳۸۲). «داستان عوامانه ی هفت پیکر بهرام گور». ادبیات عامیانه ...
  • مدبری، محمود. (۱۳۶۸). «بهرام گور و رباط زبیده در سفرنامه ...
  • مستوفی، حمدالله. (۱۳۶۴). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: ...
  • (۱۳۸۱). نزهت القلوب. تصحیح محمد دبیرسیاقی، قزوین: حدیث امروز ...
  • مستوفی بافقی، محمد مفید. (۱۳۸۵). جامع مفیدی. به کوشش ایرج ...
  • مسعودی، علی بن حسین. (۱۹۷۰). مروج الذهب و معادن الجواهر. ...
  • مسکویه الرازی، ابوعلی. (۱۳۶۶). تجارب الامم. حققه و قدم له ...
  • معصومی، بهرام. (۱۳۸۲). «شاهنامه در قفقاز». دانش نامه ی ادب ...
  • منهاج سراج. (۱۳۴۲). طبقات ناصری. تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل: پوهنی ...
  • میرخواند. (۱۳۸۰). تاریخ روضه الصفا. تصحیح و تحشیه ی جمشید ...
  • میرزایی، محمد. (۱۳۸۷). «بهرام گور و گور بهرام گور در ...
  • میرعابدینی، سیدابوطالب و صدیقیان، مهین دخت. (۱۳۸۶). فرهنگ اساطیری- حماسی ...
  • مینوی خرد. (۱۳۸۵). ترجمه ی احمد تفضلی، تهران: توس ...
  • ناصرخسرو، ابومعین حمیدالدین. (۱۳۷۲). سفرنامه. به کوشش نادر وزین پور، ...
  • نرم افزار تاریخ ایران اسلامی «متن ۲۷۶ کتاب». قم: مرکز ...
  • نرم افزار تراث ۲، «متن ۲۸۳ کتاب». قم: مرکز تحقیقات ...
  • نرم افزار جغرافیای جهان اسلام ۲، (متن ۴۱۴ کتاب). قم: ...
  • نرم افزار درج ۴، «بزرگ ترین کتابخانه ی الکترونیک شعر ...
  • نرم افزار عرفان ۳، «متن ۸۰۵ کتاب». قم: مرکز تحقیقات ...
  • نظامی، نظام الدین. (۱۳۸۷). خمسه. (بر اساس چاپ مسکو- باکو)، ...
  • نولدکه، تئودور. (۱۳۷۸). تاریخ ایرانیان و عرب ها در زمان ...
  • نهایه الارب فی تاریخ الفرس و العرب. (۱۳۷۴). تصحیح محمدتقی ...
  • واعظ هروی، عطاالله بن حسام. (۱۳۸۴). مختارنامه. ویراستاری علی رضا ...
  • ورمازرن، مارتن. (۱۳۷۵). آیین میترا. ترجمه ی بزرگ نادرزاد، تهران: ...
  • هاتفی خرجردی، عبدالله بن محمد. (۱۳۹۲). هفت منظر. تصحیح حسن ...
  • یعقوبی، ابن واضح. (۱۳۶۲). تاریخ یعقوبی. ترجمه ی محمدابراهیم آیتی، ...
  • Abrahanian, Levon .(۲۰۰۶). “Hero Chained in a Mountain: On the ...
  • Algar, Hamid .(۱۹۹۳). “Dajjâl“. Encyclopedia Iranica, edited by Ehsan Yarshater, ...
  • Coleman, J.A. (۲۰۰۷). The Dictionary of Mythology. London: Arcturs ...
  • Dixon- Kennedy, Mike. (۱۹۹۸). Encyclopedia of Russian & Slavic Myth ...
  • Hanaway, W.L. (۱۹۸۹). “Bahrām V Gōr in Persian Legend and ...
  • Jones, Alison .(۱۹۹۵). Larousse Dictionary of World Folklore. Britian: Larousse ...
  • Klima, O .(۱۹۸۹).“Bahrām V Gōr“. Iranica, vol. ۳, pp.۵۱۸- ۵۱۹ ...
  • Russell, J. (۱۹۸۹). “Armanian Aždahāk“. Iranica, vol. ۳, pp. ۲۰۴- ...
  • Shapur Shahbazi, A.(۱۹۸۹). “Bahrām VI Čōbin“. Iranica, vol. ۳, pp. ...
  • Shapur Shahbazi, A .(۲۰۰۴). ((Hārut and Mārut)), Iranica, vol. ۱۲, ...
  • The Zand Î Wahman Yasn .(۱۹۹۵). Carlo . G. Cereti, ...
  • Thompson, S .(۱۹۵۵- ۱۹۵۸). Motif- Index of Folk- Literature, Bloomington: ...
  • نمایش کامل مراجع