خوانش پسااستعماری مجموعه داستان «دو دنیا» از گلی ترقی، بر پایه اندیشه های هومی بابا

خوانش پسااستعماری یکی از حوزه­ های مطالعاتی جدید در ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی است. در این نوع خوانش، پژوهشگر با رویکردی انتقادی به تحلیل بازنمودهای گفتمان استعماری در متون ادبی می­ پردازد و جنبه­ های مختلف تعامل «استعمارگر» و «استعمارزده» را بررسی می­ کند. پژوهش حاضر با رویکردی استنادی -  تاریخی در گردآوری داده­ها، مجموعه داستان «دو دنیا» از گلی ترقی را با تکیه بر نظریه پسااستعماری و به طور خاص بر مبنای آرای هومی بابا واکاوی نموده است. هومی بابا از نظریه پردازان برجسته مطالعات پسااستعماری معاصر با تکیه بر خوانش پساساختارگرایانه، دیدگاه هایی را درباب هویت و دیگری ارائه کرده است. وی با توجه به تعاملات میان استعمارگر و استعمارزده و از طریق کاربست مفاهیمی همچون «ذهنیت دوپاره»، «تقلید» و «آوارگی روانی» مطالعات پسااستعماری را بسط و گسترش داد؛ بابا تلاش می کند تاثیرات استعمار فرهنگی بر جوامع استعمارزده، نحوه مقاومت آن­ها در برابر قدرت استعمارگر و تجربه ­های ملت­های به حاشیه رفته و بی­آشیانه را واکاوی نماید. در پژوهش حاضر نیز، هسته مرکزی مجموعه داستان «دو دنیا» را مقوله مهاجرت و استعمارشدگی در معنای فرهنگی آن و پیامدهای این دو مقوله نظیر تقلید، تجربه آوارگی روانی و احساس بی تعلقی به محیطی بیگانه و در نتیجه، شکل گیری ذهنیت دوپاره شکل می دهد. نمودگار این مهاجرت و استعمارشدگی فرهنگی به صورت آوارگی روانی در قلمروهای مکانی و زمانی و دوپاره شدن ذهنیت و خودآگاهی شخصیت ها در روایت دیده می شود. بنا بر پژوهش پیش رو، روایت با به دست دادن پادگفتمان گذشته گرا در برابر گفتمان گذشته زدای استعمارگر، می کوشد با شگردهای مختلف این پادگفتمان را شاخص و برجسته سازد. از سوی دیگر، روایت به بازشناسی آسیب های نهفته در پادگفتمان گذشته گرا دست می یازد و مخاطب را به بازنگری در آن فرامی خواند.