اثرات پرتودهی بر روند تجزیه پذیری شکمبه ای پروتئین خام و قابلیت هضم برون تنی کنجاله آفتابگردان

سابقه و هدف: عدم تعادل بین تجزیه پروتئین خوراک و تولید پروتئین میکروبی در شکمبه، کاهش عملکرد تولیدی حیوان و آلودگی های زیست محیطی را در پی دارد. از این رو توازن بین مقدار پروتئین قابل تجزیه در شکمبه و پروتئین عبوری از شکمبه در جیره ضروری است. کنجاله آفتابگردان یکی از انواع کنجاله ها با مقدار مطلوب پروتئین است، اما تجزیه پذیری گسترده پروتئین آن در شکمبه، استفاده از این کنجاله را در تغذیه نشخوارکنندگان با محدودیت همراه می کند. پرتودهی به عنوان یکی از روش های نوین، برای کاهش تجزیه پذیری منابع پروتئینی در شکمبه عنوان شده است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پرتودهی کنجاله آفتابگردان بر تجزیه پذیری شکمبه ای و قابلیت هضم به روش برون تنی انجام شد.مواد و روش ها: پرتودهی کنجاله آفتابگردان با دزهای ۲۰ و ۴۰ کیلوگری پرتو گاما و مایکروویو با قدرت ۸۰۰ وات به مدت ۳ و ۵ دقیقه در پژوهشکده کاربرد پرتوها وابسته به سازمان انرژی اتمی انجام شد. ترکیب شیمیایی کنجاله آفتابگردان پرتودهی شده و پرتودهی نشده اندازه گیری شد. آزمایش تجزیه پذیری به روش کیسه های نایلونی و با استفاده از سه راس گاو نر بالغ دشتیاری مجهز به فیستولای شکمبه ای به مدت صفر، ۲، ۴، ۸، ۱۶، ۲۴ و ۴۸ ساعت انجام شد. قابلیت هضم برون تنی، باروش هضم دومرحله ای تعیین شد. داده های حاصل از اندازه گیری قابلیت هضم و ترکیبات شیمیایی در قالب طرح کاملا تصادفی و داده های مربوط به تجزیه پذیری شکمبه ای پروتئین خام در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با استفاده از نرم افزارSAS تجزیه آماری شدند. یافته ها: پرتو گاما، ماده خشک کنجاله آفتابگردان را کاهش داد. پرتودهی، سبب افزایش پروتئین خام و کاهش عصاره اتری، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خاکستر خام کنجاله آفتابگردان شد. تحت تاثیر پرتو گاما بخش سریع تجزیه، نرخ ثابت تجزیه بخش کند تجزیه و تجزیه پذیری موثر در سرعت عبور ۲، ۵ و ۸ درصد در ساعت کاهش و بخش کند تجزیه پروتئین خام کنجاله آفتابگردان افزایش یافت (۰۱/۰P<). پرتو مایکروویو به مدت ۵ دقیقه، سبب افزایش بخش سریع تجزیه و کاهش بخش کند تجزیه پروتئین خام شد (۰۵/۰P<). پتانسیل تجزیه پذیری پروتئین خام تحت تاثیر پرتودهی با مایکروویو کاهش یافت (۰۱/۰P<). پرتودهی با مایکروویو به مدت ۳ دقیقه سبب کاهش تجزیه پذیری موثر در سرعت عبور ۲ درصد در ساعت شد (۰۵/۰P<). پرتو گاما پروتئین قابل تجزیه در شکمبه را کاهش و پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه و پروتئین قابل متابولیسم را در سرعت عبور ۲، ۵ و ۸ درصد در ساعت افزایش داد (۰۱/۰P<). تجزیه پذیری موثر پروتئین خام تحت تاثیر پرتو گاما در سرعت عبور ۵ و ۸ درصد در ساعت افزایش یافت (۰۱/۰P<). پرتو مایکروویو، پروتئین قابل تجزیه در شکمبه را در سرعت عبور ۲، ۵ و ۸ درصد در ساعت افزایش داد (۰۱/۰P<). پرتودهی با مایکروویو سبب افزایش تجزیه پذیری موثر پروتئین خام و پروتئین قابل متابولیسم در سرعت عبور ۲ درصد در ساعت شد (۰۱/۰P<). پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه در سرعت عبور ۲ و ۵ درصد در ساعت تحت تاثیر پرتو مایکروویو به مدت ۳ دقیقه افزایش یافت (۰۵/۰P<). ضریب تبدیل پروتئین خام به پروتئین قابل تجزیه در شکمبه و پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه در سرعت عبور ۲، ۵ و ۸ درصد در ساعت تحت تاثیر پرتو گاما به ترتیب کاهش و افزایش یافت (۰۱/۰P<). پرتودهی کنجاله آفتابگردان با پرتو مایکروویو به مدت ۳ دقیقه، ضریب تبدیل پروتئین خام به پروتئین قابل تجزیه در شکمبه و پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه در سرعت عبور ۲ درصد در ساعت را به ترتیب کاهش و افزایش داد (۰۵/۰P<). پرتودهی تاثیری بر قابلیت هضم برون تنی کنجاله آفتابگردان نداشت (۰۵/۰پرتو گاما بر افزایش پروتئین عبوری از شکمبه و بهبود کیفیت کنجاله آفتابگردان موثر بود.