طراحی مدل زیست محیطی پایدار در صنعت گاز ایران با تاکید بر روش آمیخته اکتشافی

مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهم ترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاست گذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسئله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مسئله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی زیست محیطی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر ۱۰۸۰ نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری  با ۲۵ خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخت ه­ای با روش نمونه­ گیری خوشه ­ای نسبی در بین ۲۸۵ نفر از نمونه ­ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفت. داده ­ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی با نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی زیست محیطی توسعه پایدار دارای ۱۵ بعد به شرح شرایط علی (۱. رسالت خدمات رسانی، ۲. الزامات ایمنی و بهداشت، ۳. مسئولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ­ای (۴. آموزش و یادگیری، ۵. فرهنگ سازی، ۶. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ­ای (۷.  پیمانکاران، ۸. تاسیسات و تجهیزات فنی، ۹. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( ۱۰. سیاست گذاری های میان مدت و بلند مدت وزارت نیرو، ۱۱. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژه ها، ۱۲. برنامه های مدیریت مصرف مشترکان، ۱۳. برنامه های مدیریت آلاینده های حاصله) و  پیامد ( ۱۴. ارتقاء عملکرد  زیست محیطی شرکت گاز و ۱۵. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تائید واقع شدند.