بررسی متغیرهای هواشناسی موثر در روند تبخیر-تعرق مرجع در حوضه دریاچه ارومیه

تبخیر-تعرق مرجع (ETo) نقش مهمی در مدیریت و برنامه­ریزی آبیاری دارد. بررسی حساسیت ETo به متغیرهای هواشناسی و بررسی سهم هر متغیر در روند ETo، برای مدیریت بحران آب دریاچه ارومیه ضروری است. در این مطالعه، تبخیر-تعرق مرجع در ۱۳ ایستگاه سینوپتیک داخل و اطراف حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای دوره ۲۰۱۸-۱۹۹۰ به روش پنمن-مانتیث فائو برآورد شد. نتایج تحلیل روند نشان داد که میانگین ETo سالانه ایستگاه­ها روند افزایشی معنی­داری به میزان mm year-۲ ۰/۸ دارد. به­علاوه، تحلیل روند میانگین متغیرهای هواشناسی سالانه ایستگاه­ها، بیانگر روندهای افزایشی معنی­دار در دمای کمینه (Tmin) (℃ year-۱ ۰۷/۰)، دمای بیشینه (Tmax) (℃ year-۱ ۰۹/۰) و سرعت باد (u۲) (m s-۱ year-۱ ۰۲/۰) است. نتایج تحلیل حساسیت ETo نشان داد که در مقیاس زمانی سالانه، بیشترین میزان حساسیت ETo به رطوبت نسبی (RH) و کمترین میزان حساسیت ETo به Tmin است. همچنین، طی این دوره میزان حساسیت ETo به Tmax، u۲ و RH افزایش و میزان حساسیت ETo به تابش خورشیدی (Rs) کاهش یافته است. نتایج تحلیل سهم متغیرهای هواشناسی در تغییرات ETo بیانگر این است که در اغلب ایستگاه­ها (با اقلیم خشک و نیمه خشک) u۲ بیشترین سهم را در تغییر ETo دارد. اما، در ایستگاه سردشت با اقلیم خیلی مرطوب، سهم سایر عوامل در روند ETo (کاهش RH و افزایش Tmin و Tmax) بیشتر از تاثیر کاهش u۲ است. نتایج این مطالعه، لزوم توجه به پاسخ متفاوت ETo به تغییرات متغیرهای هواشناسی در اقلیم­های مختلف را در برنامه­ریزی سامانه­های منابع آب و مطالعات وابسته به سناریوهای تغییر اقلیم برجسته می­سازد.