طراحی مسیرهای چوبکشی در جنگل با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی

سابقه و هدف: جنگل به عنوان یک منبع تجدیدشونده نقش موثر و مهمی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد. در بهره برداری اصولی از جنگل های شمال، وجود یک شبکه جاده مناسب به همراه مسیرهای چوبکشی اساسی ترین نقش را ایفا می نماید. عملیات چوبکشی در جنگل یکی از مشکل ترین و پرهزینه ترین امور بهره برداری است. هدف از مطالعه حاضر طراحی مسیرهای چوبکشی پیشنهادی در جنگل با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور عملیات مجتلف بهره برداری است.مواد و روش ها: برای این منظور پارسل های ۱۸ و ۱۹ سری ۴ بخش ۲ نکا ظالمرود با مساحتی معادل ۹۷ هکتار در نظر گرفته شد. با توجه به عوامل موثر در طراحی مسیر چوبکشی یعنی شیب، خاک، زمین شناسی، موجودی در هکتار، آبراهه، جهت، تیپ جنگل، درختان مهم، نسبت به تنظیم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تکمیل و جمع آوری گردید. این عوامل به روش مقایسه زوجی، وزن -دهی شدند. سپس بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی در محیط Arc viewبا استفاده از نرم افزار PEEGER سه واریانت طراحی شد. در نهایت مشخصات مسیرهای پیشنهادی با مسیر موجود مقایسه گردید. جهت مقایسه آماری بین مناسب ترین واریانت و مسیر موجود، از آزمون مربع کای استفاده گردید. یافته ها: تجزیه و تحلیل لایه های مختلف بر اساس نظر کارشناسان، نشان داد که شیب طولی با وزن نسبی ۳۶۶/۰ دارای بیشترین امتیاز و بعد از آن آبراهه ۱۱۵/۰ و در رده آخر ارتفاع از سطح دریا با وزن نسبی ۰۲۶/۰ دارای کمترین امتیاز است. نتایج حاصل از ارزیابی مسیرهای موجود و واریانت های پیشنهادی بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی نشان داد که درصد عبور طول مسیر موجود از روی منطقه با توان مناسب نسبت به واریانت های پیشنهادی کمتر (۸۷/۲۲) و درصد عبور مسیر موجود بر روی منطقه با توان نامناسب نسبت به واریانت های طراحی شده بیشتر (۹۹/۲۴) است. نتیجه گیری: نتایج آزمون مربع کای نشان داد که مسیرهای پیشنهادی از لحاظ عبور از مناطق مناسب تر، به طور معنی داری (در سطح ۹۵ درصد) بهتر از مسیر موجود بود (۰۰۰۱/۰p=). لذا با توجه به نتایج حاصل شده، چنانچه درصد شیب طولی مدنظر کاهش یابد پیشنهاد می شود مسیر طولانی تری مورد بررسی قرار گیرد چرا که در چنین مسیر طولانی، توپوگرافی نمی تواند به دقت نشان داده شود.مواد و روش ها: برای این منظور پارسل های ۱۸ و ۱۹ سری ۴ بخش ۲ نکا ظالمرود با مساحتی معادل ۹۷ هکتار در نظر گرفته شده است. با توجه به عوامل موثر در طراحی مسیر چوبکشی یعنی شیب، خاک، زمین شناسی، موجودی در هکتار، آبراهه، جهت، تیپ جنگل، درختان مهم و ارتفاع، نسبت به تنظیم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تکمیل و جمع آوری گردید. این عوامل به روش مقایسه دو به دو، در نرم افزار (EC) Expert Choice، وزن دهی شدند. سپس بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی در محیط Arc viewبا استفاده از نرم افزار PEEGER سه گزینه طراحی شد. در نهایت مشخصات مسیرهای پیشنهادی با مسیر موجود مقایسه گردید. جهت مقایسه آماری بین مناسب ترین گزینه و مسیر موجود، از آزمون مربع کای استفاده گردید. یافته ها: تجزیه و تحلیل لایه های مختلف بر اساس نظر کارشناسان، نشان داد که شیب با وزن نسبی ۳۶۶/۰ دارای بیشترین امتیاز و بعد از آن آبراهه ۱۱۵/۰ و در رده آخر ارتفاع از سطح دریا با وزن نسبی ۰۲۶/۰ دارای کمترین امتیاز است. نتایج حاصل از ارزیابی مسیرهای موجود و گزینه های پیشنهادی بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی نشان داد که درصد عبور طول مسیر موجود از روی منطقه با توان مناسب نسبت به گزینه های پیشنهادی کمتر و درصد عبور مسیر موجود بر روی منطقه با توان نامناسب نسبت به گزینه های طراحی شده بیشتر است.نتیجه گیری: نتایج آزمون مربع کای نشان داد که مسیر پیشنهادی از لحاظ عبور از مناطق مناسب تر، به طور معنی داری (در سطح ۹۵ درصد) بهتر از مسیر موجود بود (۰۰۰۱/۰p=).