مقایسه تنوع پوشش علفی و زادآوری در توده های خالص و آمیخته راش و ممرز

چکیدهسابقه و هدف: تنوع زیستی از مهم ترین شاخص های پایداری بوم سازگان جنگل است که از آمیختگی توده اثر می پذیرد. داده های ترکیب و تنوع پوشش گیاهی از مهم ترین اطلاعات پایه برای شناخت ظرفیت زیستی و هدف گذاری برای مدیریت اصولی رویشگاه-های جنگلی به شمار می روند. از سوی دیگر، شناخت صحیح از وضعیت زادآوری در جنگل از مهم ترین مولفه ها در پیش بینی آینده جنگل از نظر ساختار و ترکیب عناصر درختی است. مطالعه پیش رو با هدف مقایسه تنوع پوشش علفی و زادآوری در توده های راش خالص ، ممرز خالص و آمیخته در جنگل آموزشی پژوهشی داربکلای ساری انجام شد.مواد و روش ها: به این منظور آماربرداری با روش منظم تصادفی با ابعاد شبکه ۷۵×۱۰۰ متر انجام و در هر توده ۲۵ قطعه نمونه به مساحت ۴۰۰ متر مربع پیاده سازی و در آن مشخصات قطر و ارتفاع درختان برداشت شد. جهت بررسی تنوع گونه ای ، نام گونه های علفی و نوع و تعداد زادآوری در ریز قطعات نمونه ۲×۲ متری در چهار ربع و مرکز قطعات نمونه در دو مرحله (اردیبهشت و شهریور) برداشت شد. از شاخص های تنوع شانون و سیمپسون، غنا مارگالف و منهنیک و یکنواختی اوینس و برگرپارکر برای بررسی تنوع گونه ای زادآوری و پوشش علفی استفاده شد. جهت مقایسه مشخصه های کمی توده و تنوع گونه ای بین رویشگاه ها از تجزیه واریانس یک طرفه استفاده و به منظور مقایسه میانگین ها از آزمون SNK در محیط نرم افزار SAS و رسم نمودارها با استفاده از نرم-افزار Excel-۲۰۱۰ انجام شد. برای محاسبه تنوع گونه ای از نرم افزار PAST استفاده شد.یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده تراکم بالاتر زادآوری راش در هر سه توده مورد مطالعه بود. در رویشگاه آمیخته بالاترین فراوانی کل زادآوری مشاهده شد (۴۰۴۰ اصله در هکتار). بیشترین شاخص های تنوع، غنا و یکنواختی زادآوری در توده ممرز خالص و کمترین آن در توده راش خالص مشاهده شد. در رابطه با پوشش علفی اختلاف معنی داری بین شاخص های تنوع بین توده های مختلف مشاهده نشد در حالی که میانگین این شاخص ها در ابتدای فصل رویش با اختلاف معنی داری بالاتر از انتهای فصل رویش بود.نتیجه گیری: به طور کلی شاخص های تنوع زیستی دارای توانایی زیادی در تشریح وضعیت جنگل می باشند و از مزایای این شاخص ها صحت بالا، ارزان بودن و انعطاف پذیری است. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، ترکیب آینده توده های مورد مطالعه متاثر از گونه غالب راش خواهد بود. همچنین، با توجه به تنوع گونه ای در رویشگاه آمیخته، بالاترین تعداد کل زادآوری و تراکم جنگل مربوط به این توده خواهد بود. در مورد پوشش علفی بیشتر بودن میانگین شاخص های تنوع در ابتدای فصل رویش نسبت به انتهای فصل رویش، مبین بهتر بودن شرایط محیطی از نظر دما و رطوبت خاک در این فصل است. بنابراین آمیختگی اثرات محسوس تری بر تنوع زادآوری نسبت به پوشش علفی داشته و اختلاف تنوع پوشش علفی بیشتر از بازه زمانی فصل رویش اثر می پذیرد.