اندیشه معماری شیوه اصفهانی در کاخ های شهر اصفهان در دوره صفوی

شیوه اصفهانی آخرین شیوه معماری ایران است . معماری بومی آذربایجان پدیدآورنده سه شیوه معماری ایران از جمله شیوه اصفهانی بود. پس خاستگاه این شیوه شهراصفهان نبوده ولی در آنجا رشد کرده و بهترین ساختمان های آن دراین شهرساخته شده است . شیوه اصفهانی در برگیرانده شیوه هایی است که درنوشته های غربی به شیوه صفوی ، افشاری ، قاجاری و زند – قاجار نامیده شده اند. این شیوه کمی پیش از روی بکارآمدن صفویان از زمان قره قویونلوها آغاز شده و در پایان روزگار محمدشاه قاجار، دوره نخست آن به پایان می رسد. دوره آن ، زمان پسرفت « انحطاط » این شیوه است ، که در واقع از زمان افشاریان آغاز شد و در زمان زندیان دنبال شد. ولی پسرفت کامل آن از زمان محمدشاه آغاز شد و دگرگونی های معماری تهران و شهرهای نزدیک به آن آشکار شد. بناهایی که در دوره دودمان صفوی در ایران ساخته شد احتمالا فریبنده ترین و جذاب ترین بناها درسرتاسر معماری ایرانی است . تار پر تلالوء تنیده شده از کاشی لعاب دار ، مدخل های رفیع،گنبدهای پیازی و مناره های دراز و باریک کیفیت های بنیادین معماری ایرانی را مجسم می سازد. ۱- ساده شدن طرح ها که در بیشتر ساختمان ها فضاها یا چهارپهلو « مربع » هستند یا مستطیل ۲- درشیوه آذری با بکارگیری یک هندسه قوی طرح های پیچیده ای ساخته شدند اما در شیوه اصفهانی هندسه ساده و شکل ها و خط شکسته بیشتر بکار رفت. ۳- در تهرنگ ساختمان ها نخیر و نهاز در پیش آمدگی و پس رفتگی ، کمترشده ولی از این شیوه به بعد ساخت گوشه های پخ در ساختمان رایج شد. ۴- پیمون بندی (اندازه و مقیاس ) و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان در ساختمان دنبال شد. ۵- سادگی طرح در بناها هم آشکار بود.