ماهیت انشاء و تاثیر آن در ازدواج و طلاق

           یکی از مسائلی که در روند شکل گیری معاملات، محل بحث قرار گرفته، ماهیت انشاء است. برخی آن را کیفیتی درونی می­دانند که در نفس عاقد، گذشته و باعث پدید آمدن عمل حقوقی می­شود و عده­ای دیگر معتقدند عمل حقوقی، در حقیقت با وسایل اعلام اراده، انشاء می­شوند؛ در واقع لفظ یا به عبارت عام­تری کاشف است که عقد و ایقاع راانشاء می­کند و آن را در عالم اعتبار به­وجود می­آورد. این دیدگاه که به نظر، بهترین تعریف از انشاء را ارائه می­کند، بیان می­دارد که با انشاء عمل حقوقی، آن عمل به وجود انشائی ایجاد می­شود و پس از آن عقلاء و شارع اثر مطلوب را بر آن بار می­کنند، انشاء در ازدواج و طلاق به این معناست که اثر این عقد و ایقاع (زوجیت و جدایی)، به واسطه الفاظ مشخصی که به صورت صریح دلالت بر قصد دو طرف برای ایجاد ازدواج و طلاق داشته باشند، به وجود انشائی و در عالم اعتبار پدید آیند. هر کاشفی نمی­تواند انشاء کننده ازدواج و طلاق باشد بلکه به طور انحصاری فقط لفظ، قادر به انشاء این عقد و ایقاع بوده و اثر آن­ها را در عالم اعتبار به وجود می­آورد. اگرچه در میان فقهاء متقدم، انشاء فعلی این دو، جایگاه چندانی ندارد ولی در میان فقهای متاخر، نظریاتی به چشم می­خورد که با توجه به کلیت آیات و روایات  در باب معاملات، ایجاد ازدواج و طلاق از طریق فعل را نیز جایز می­دانند. با توجه به اینکه انشاء فعلی این عقد و ایقاع، امروزه طرفدارانی پیدا کرده، ضروری می­نماید کیفیت انشاء معتبر در ازدواج و طلاق به صورت مستدل، تبیین و شفاف سازی شود و ادله بطلان ازدواج فعلی آشکار گردد. در این نوشتار تلاش بر انجام این مهم،  با مراجعه به منابع مکتوب کتابخانه ای به روش توصیفی و تحلیلی صورت می­گیرد.